ارزیابی کارایی مدل آنتروپی در پهنه‌بندی میزان فرسایش با رویکرد ژئومورفولوژیکی. مطالعه موردی: حوضۀ آبخیز کند در بالادست سد لتیان

وقوع فرسایش در نواحی مختلف موجب از دست رفتن خاک‌های حاصلخیز و تخریب اکوسیستم‌های طبیعی می‌شود که لزوم شناسایی، اولویت‌بندی و تدوین برنامه‌های مدون جهت کاهش فرسایش در نواحی مستعد را می‌طلبد. با توجه به پتانسیل بالای حوضۀ کند از زیر حوضه‌های آبخیز لتیان در تولید رسوب (20413.46 تن در سال) و قرارگیری این حوضه در بالادست سد لتیان، هدف این پژوهش مشخص نمودن مناطق در معرض خطر فرسایش و آزمون کارایی مدل آنتروپی در این زمینه می‌باشد. در روش مورد استفاده بر اساس رخساره‌های ژئومورفولوژیکی، عوامل موثر در فرسایش با استفاده از مدل آنتروپی بررسی و نسبت به تهیه ماتریس آنتروپی و در نهایت نقشۀ پهنه‌بندی فرسایش اقدام شد. یافته‌ها نشان می‌دهند که شیب 27.81 درصد، سنگ‌شناسی 16.51 درصد، درصد پوشش گیاهی 15.74 درصد، بارندگی متوسط سالیانه 15.52 درصد، نوع کاربری 14.41 درصد و بافت خاک 10.01 درصد در ایجاد رخساره‌های فرسایشی منطقه تاثیرگذار بوده‌اند. همچنین در نقشۀ پهنه‌بندی 64.5 درصد از منطقه در محدودۀ فرسایش متوسط و شدید قرارگرفته است. از آنجا که رخساره‌های آبراهه‌ای و تا حدودی شیاری در تمام پهنه‌های فرسایش کم، متوسط و شدید حضور دارند، بایستی با حفاظت از پوشش گیاهی و اعمال کاربری‌های مناسب در شیب‌های بالا از گسترش رخساره‌های شیاری و آبراهه‌ای و تبدیل آن‌ها به رخساره‌های با پتانسیل فرسایشی بالا، جلوگیری کرد.

Evaluation of entropy model efficiency in erosion zoning of kand watershed with geomorphologic approach

Evaluation of entropy model efficiency in erosion zoning of kand watershed with geomorphologic approachThe occurrence of erosion in varying areas causes the loss of fertile soils and the destruction of natural ecosystems. This requires the identification, prioritization of sensitive areas and the formulation of special spatial plans to reduce erosion and land management in prone areas. Therefore, considering the high potential of kand(sub basin in Latiyan watershed) for sediment production (20413.46 tons per year) and the location of this basin in the upstream of the Latiyan Dam, effective factors were studied by entropy model based on geomorphologic facies map and entropy matrix and then erosion zoning map were prepared. The results show that slope, litology, vegetation percentage, average annual rainfall, type of use and soil texture have been effective in creating erosion facies of the area Respectively; 27.81, 16.51, 15.74, 15.52, 14.41, 10.01 percent. Zoning map by entropy model revealed that throughout all over the understudy area35.5 % of it is low and very low risk zone, 64.5 of it is moderate and high risk zone which it considers this area as vulnerable to erosion. Because the stream and rill facies (partially) are present in all low, moderate and severe erosion zones, it should be prevented from extending of the stream and rill facies and converting them to badland and landslide facies which has considerable potential by vegetation protection and not applying inappropriate applications on steep slopes. entropy, erosion, geomorphology, zoning, kand watershed.Key words: entropy, erosion, geomorphology, zoning, kand watershed