بررسی جغرافیایی شبکه‌ریلی ایران به لحاظ پراکندگی با رویکرد آمایش سرزمین

حمل و نقل به عنوان یک عامل بسیار مهم در میزان رشد و توسعه نقش بسزایی ایفا می‌کند. از این جهت، راه‌آهن از مهم ترین عوامل تحول اقتصاد جهان در هنگام انقلاب صنعتی در کشورهای پیشرو در حرکت به سمت توسعه است. کشور ایران به دلیل وسعت زیاد، دسترسی به آب های آزاد، برخورداری از بندر اقیانوسی و استراتژیک چابهار، قرار گرفتن در مسیر چهار‌راه ریلی دنیا و البته دسترسی به بازار بزرگ ترانزیت ریلی کشورهای آسیای میانه در جابجایی کالاها توسط راه آهن، توان بسیار بالایی دارد. با توجه به اهمیت حمل و نقل ریلی، در این پژوهش سعی بر این است که در ابتدا پراکندگی جغرافیایی شبکه ریلی بررسی شده و سپس با استفاده از تکنیک vikorبه رتبه بندی واحدهای شبکه ریلی پرداخته شود؛ بنابراین با استفاده از این تکنیک در این پژوهش جایگاه و نوع کارایی واحدهای راه آهن مشخص شود. این پژوهش، به لحاظ ماهیت اکتشافی تحلیلی و به لحاط هدف، توسعه ای است. در این پژوهش از شاخص های مورد استفاده توسط راه آهن جمهوری اسلامی ایران در سال نامۀ آماری استفاده شده است. این شاخص ها عبارتند از طول خطوط اصلی، تعداد پرسنل، تعداد مسافر، نفر کیلومتر مسافر، تناژ بار بارگیری شده، تن کیلومتر بار مرزی، تناژ بار ناخالص کل، تن کیلومتر بار ناخالص، تعداد واگنهای بارگیری، درآمد بار داخلی، درآمد ترانزیت، درآمد بار وارده و صادره. نتایج بیانگر است که برترین نواحی ریلی در کشور واحدهای تهران و خراسان به صورت مشترک است. طبق یافته ها با توجه به این که مقدار q در گزینۀ دوم (تهران) برابر با  394/0 و مقدار  q در گزینۀ اول (خراسان) برابر با صفر است و تفاضل این دو از مقدار 066/0 بیشتر است، گزینۀ اول باید از نظر s و r نیز بهترین رتبه را داشته باشد، که گزینۀ اول (خراسان) از  نظر شاخص های r وs  بهترین رتبه را ندارد؛ بنابراین گزینۀ یک و دو (واحد خراسان و واحد تهران ) به صورت مشترک به‌عنوان بهترین گزینه معرفی می گردد. به دلیل بالاتر بودن میانگین مقدار q (668/0) از 5/0 به‌طورکلی سیستم حمل و نقل ریلی در کشور وضعیت مناسبی ندارد.

Geographical survey of the Iranian rail network with the approach land use planning

Transport as an effective factor in the growth and development of communities plays an important role. Development of the transport network will lead to fundamental changes in economic activity. Railroad of the most important factors of global economic development during the industrial revolution in the leading countries in moving towards development. Iran, due to rail crossroads of the world is very high on the path of movement of transit goods from the Central Asian countries. So, in this article is to examine the geographical distribution of the rail network, then using the technique VIKOR paid to the rankings of the rail network, The present study was crosssectional in nature and in terms of the objective, is developing. In this study, the indicators used by the Islamic Republic of Iran railway used. These indicators include: length of main lines, the number of employees, number of passengers, one passenger kilometers, tonnage of loaded, load tonnekilometer border, total gross tonnage, the gross tonnekilometer, the number of wagons loading, domestic load income, income transit and revenue incoming and outgoing cargo. The results revealed that that the best areas of Tehran and Khorasan rail is common in the country. As well as with Iran at the crossroads of the world rail axis East is of great importance, this are the only ocean port, the port will be connected to the rail network, so the shortest route for transit goods Central Asian countries, the transit market. The rail network connecting all strategic points in this regard to land use objectives will be achieved.