سنجش سطح آسیب پذیری مراکز جمعیتی در برابر ریسک زلزله. مطالعه موردی: شهرک سعدی منطقه 3 شهر شیراز

استان فارس و شهر شیراز در بخشی از منطقه لرزه خیز چین خوردگی زاگرس قرار دارد و دارای استعداد لرزه خیزی بالا و پیوسته است. شهرک سعدی واقع در منطقه 3 شهر شیراز، با وسعتی حدود 312 هکتار و جمعیتی معادل 55000 نفر، دارای بافت متراکم مسکونی و بسیار فرسوده از نظر کالبدی است که همین موضوع، اهمیت مطالعه در مورد آسیب پذیری این شهرک در بحران زلزله را دوچندان می کند. هدف این پژوهش، بررسی وضعیت ساختمان‌های شهرک سعدی شیراز با توجه به معیارهای آسیب پذیری در برابر زلزله است. روش مطالعه در این تحقیق، توصیفی تحلیلی و نوع آن، کاربردی توسعه‌ای است. جامعه آماری پژوهش، کلیه ساختمان‌های شهر شیراز و نمونه آماری تحقیق، ساختمان‌های شهرک سعدی شیراز واقع در منطقه 3 شهرداری این شهر می‌باشد. برای جمع‌آوری اطلاعات و داده‌های مورد نیاز از بررسی‌های اسنادی و کتابخانه‌ای و مطالعات میدانی استفاده شده و با توجه به اطلاعات به دست آمده، شاخص‌های سنجش آسیب پذیری تعریف و نقشه‌های مربوط به هر شاخص تهیه شده و در نهایت، پس از وزن دهی معیارها با روش ahp در محیط برنامه expert choice و همچنین استفاده از قابلیت‌های سیستم اطلاعات جغرافیایی (gis) در رویهم گذاری و همپوشانی لایه‌های اطلاعاتی، نقشه نهایی آسیب پذیری محدوده مورد مطالعه به‌دست آمده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که شهرک سعدی شیراز با بافت متراکم و فرسوده، نسبت به زلزله آسیب پذیری بالایی داشته و از آرامگاه سعدی به سمت محله‌های مسکونی و پرجمعیت اطراف، ساختمان‌ها از وضعیت مناسبی برخوردار نیستند که ضروری است نسبت به استانداردسازی و مقاوم سازی خانه‌های مسکونی بیشتر دقت شود. بخش زیادی از محدوده شهرک سعدی در معرض خطر زلزله و تخریب ساختمانی قرار دارد و علت اصلی آسیب پذیری زیاد این محدوده را می توان فشردگی کالبدی بافت و مصالح نامقاوم دانست که در صورت وقوع زمین لرزه، شهرک سعدی را با بحران جدی روبرو خواهد کرد. طیف رنگی نقشه نهایی تولید شده از سبز به قرمز نشانگر درجه آسیب ساختمان‌هاست و بیشترین آسیب پذیری را در ساختمانهای اطراف آرامگاه سعدی که بافت تاریخی است می توان مشاهده نمود و در قسمت‌های حاشیه شهرک سعدی به دلیل ساخت و سازهای غیرقانونی و شبانه، کالبد نامناسب و فشرده بافت، بلوک‌های آسیب پذیر زیادی وجود دارد.

Sensing the vulnerability of population centers against earthquake risk (Case Study: town Saadi of Shiraz in Zone 3)

Shiraz, Fars province and the area seismically active part of the Zagros folds and has high seismic potential is continuous. Saadi town located in the district 3 city, with an area of approximately 312 hectares and a population of about 55,000 people, has very old residential area that is the subject matter of the vulnerability of the city to the earthquake crisis compounds said. The purpose of this research was to investigate the status of city buildings Saadi of Shiraz, according to the criteria of vulnerability to earthquake.The current research is of developmentalapplied studies in terms of its aim and of descriptiveanalytical studies in terms of its nature. Population of the study, all the city buildings and the statistical sample, Saadi of Shiraz settlement building is located in the municipal district 3. To collect data, from surveys and field studies used a library and according to the information obtained, go to organizations related, use of comprehensive plans and detailed city and define measures of vulnerability maps prepared for each indicator. Finally, after weighing criteria using AHP and Expert Choice program, use of GIS capabilities in overlapping data layers, the final plan of the vulnerabilities of the studied area is obtained The results indicate that the town of Saadi of Shiraz with dense texture and old, have a high vulnerability to the earthquake and the tombs of the densely populated residential neighborhoods and surrounding buildings are not in good condition, which is essential to the standardization and retrofitting homes to be more careful.