واکاوی الگوهای همدید پویشی بارش‌های اَبَرسنگین فراگیر تابستانۀ جنوب‌شرق ایران

هدف این پژوهش شناسایی و واکاوی الگوهای همدید – پویشی رخداد بارش های اَبَرسنگین فراگیر تابستانه در جنوب شرق ایران است. برای نیل به هدف ذکر شده، داده های بارش 14 ایستگاه همدید و 126 ایستگاه باران‌سنجی در دورۀ آماری 26 ساله (2014-1989) مورد بررسی قرار گرفت. در این پژوهش، معیار بارش اَبَرسنگین فراگیر تابستانه، بارشی است که طی 24 ساعت میزان آن صدک 99 و بالاتر و از نظر مکانی 50 درصد و بیشتر از پهنۀ مورد بررسی را پوشش دهد. با توجه به شرایط مورد نظر 22 روز بارش اَبَرسنگین در جنوب شرق ایران شناسایی گردید. در ادامه به منظور استخراج الگوهای همدید موثر در رخداد بارش های اَبَرسنگین داده های 75/0×75/0 درجه شامل فشار تراز دریا؛ ارتفاع ژئوپتانسیل ترازهای 850، 700، 500 و 200 هکتوپاسکال؛ مولفۀ زناری و نصف النهاری شارش باد در ترازهای 850، 700، 500 و 200 هکتوپاسکال و نم ویژه ترازهای 1000، 850، 700 و 500 هکتوپاسکال از مرکز اروپایی پیش بینی های جوّی میان مدت برای هر روز بارشی دریافت و در محیط برنامه grads ترسیم گردید. در نهایت، واکاوی نقشه ها ی همدید در ترازهای یادشده نشان داد که سه الگوی همدید شامل؛ الگوهای ناوه، پرارتفاع و کم فشار موسمی نقش اصلی را در رخداد بارش های اَبَرسنگین تابستانۀ جنوب شرق ایران به عهده دارند. نکتۀ دارای اهمیت در الگوهای شناسایی شده مقدار نم بین 10 تا 20 گرم در کیلوگرم در ترازهای دریا و 850 هکتوپاسکالی است که در صورت مهیایی شرایط فرازش (گرمایی یا پویشی) امکان رخداد بارش های اَبَرسنگین را فراهم می سازد.

Analysis of the SynopticDynamic Patterns of Inclusive Summer SuperHeavy Rainfalls in Southeast Of Iran

This study purposes to identify and analyze the synopticdynamic patterns of the inclusive summer superheavy rainfalls in the southeast of Iran. To do so, the rainfall data of 14 synoptic stations and 126 raingauge stations were investigated over a 26years period of time between 1989 and 2014.The criteria, considered in this paper, for the inclusive summer superheavy rainfalls, is the rainfall for which the Standard Score during 24 hours is “99th” percentile and more than that and also it covers at least 50 percent of the area under study. Using this criteria, heavy rainfall for 22 days was identified. In order to extract the effective synoptic patterns in the superheavy rainfalls, for every rainy day the 0.75*0.75degree data including sea level pressure, geopotential heights of 850, 700, 500, and 200 hPa, and zonal and meridian components of the wind flow at the levels of 850, 700, 500, and 200 hPa as well as the specific humidity of 1000, 850, 700, and 500 hPa were received from the European Centre for MediumRange Weather Forecasts and plotted in the GrADS environment. Analyzing different synoptic maps at different levels demonstrates that three patterns of trough, lowpressure Monsoon , and highaltitude have the main role in occurrence of the summer superheavy rainfalls in the area. One important point about the identified patterns relates to the amount of their specific humidity which ranges from 10 to 20 g / kg at sea level and 850 hpa; This means in the presence of ascent, thermal or dynamic, the summer superheavy rainfall can be expected.