تحلیل فضایی رابطۀ مولفه‌های جوی با بارش دوره‌های خشک و مرطوب در سواحل شمالی ایران

شناخت روابط بین مولفه های جوی و میزان بارش می تواند از جمله راه های مناسب در پیشبینی دوره های بارشی باشد. هدف از این تحقیق شناخت عوامل موثر بر ایجاد دوره‌های خشک و مرطوب در سواحل دریای خزر است. بدین جهت برای تحلیل فضایی روابط بین مولفه‌های جوی در دوره های خشک و مرطوب سواحل شمالی ایران الگو همدیدی آن، موردبررسی قرار گرفت. داده‌های بارش ماهانه در یک دوره 25 ساله از سال 1361 تا 1385 (1981-2005)با بررسی 7 ایستگاه در سواحل جنوبی خزر که از شرق تا غرب آن را در برمی‌گیرند مورد پردازش قرارگرفت. با بررسی توزیع زمانی بارش، تعدادی ماه خشک و مرطوب شناسایی شد که 5 ماه خشک و 5 ماه مرطوب ، انتخاب شد. برای تحلیل ساختار جو و شناسایی سازوکار حاکم بر آن، از داده‌های بارشی aphrodite با تفکیک 25/0×25/0درجه و داده‌های جوی دوباره تحلیل‌شده مرکز ملی پیش‌بینی‌های محیطی (ncep/ncar) با تفکیک افقی 5/2×5/2 درجه استفاده شد است. در این تحقیق به‌منظور تحلیل فضایی روابط بین مولفه‌های جوی در دوره های خشک و مرطوب سواحل شمالی ایران از چندین متغیر برای درک بهتر موضوع استفاده شد. از جمله مولفه های مورد بررسی در این تحقیق فشار سطح دریا، ارتفاع ژئوپتانسیل، نم ویژه، مولفه باد مداری و نصف‌النهاری، امگا و بارش می باشد که نقشه‌های همبستگی آنها و بارش تولید‌شد. مطالعه وضعیت همدیدی منطقه ، همبستگی معناداری را بین بارش و استقرار پشته بر روی دریای سیاه نشان می‌دهد. همچنین وجود نم ویژه و صعودی بودن هوا و وزش بادهای شمالی را می‌تواند به‌صورت زنجیره‌ای قلمداد نمود که وجود این متغیرها در کنار هم می‌تواند موجب شروع دوره مرطوب در منطقه شود.ایجاد پرفشار بر روی دریای عمان و خلیج‌فارس و تقویت بادهای جنوبی می‌تواند نویددهنده دوره خشک در سواحل شمالی کشور باشد.

A spatial analysis of the relationship between atmospheric components with dry and wet periods in northern coasts of Iran

Identifying the relationships between atmospheric components and the amount of rainfall can be one of the appropriate methods to predict rainfall periods. This study aimed to identify risk factors of dry and wet periods in the coasts of the Caspian Sea. Therefore, synoptic pattern was studied to spatial analysis of the relationships between atmospheric components in dry and wet periods in northern coasts of Iran. Monthly precipitation data was processed from 1361 to 1385 in a 25year period (19812005) by examining seven stations in the southern coasts of Caspian Sea from East to West. By studying the temporal distribution of rainfall, 5 dry months and 5 wet months were chosen. APHRODITE rainfall data by 0.25×0.25 degree segregate and reanalyzed atmosphere data of National Center Environmental Prospect NCEP/NCAR by 2.5×2.5 degree horizontal segregate were used in order to analyze the atmosphere structure and recognize its dominant mechanism. In this study , in order to spatial analysis of the relationships between atmospheric components in dry and wet periods periods in northern coasts of Iran, several variables are used to better understanding this issue . The examined components in this study include the pressure of sea level, geopotential height, specific damp, orientation and meridional wind component, omega and rainfall that their maps of correlation and rainfall were prepared. The study of area synoptic situation shows a significant correlation between rainfall and deployment stack on the Black Sea. In addition, the existence of special damp and air ascendant and northern winds can be considered as a chain that these variables together lead to the onset of the wet area. The creation of high pressure on the Oman Sea and the Persian Gulf and strengthen South winds can be promising for dry periods in northern coasts of Iran.