تحلیل فضایی رقابت پذیری سکونتگاه های شهری استان های ایران

دهه‌های پایانی قرن 20 و آغاز قرن21 با نوعی فرایند همگرایی مشخص می‌شود که از آن با عنوان جهانی‌شدن یاد می‌شود. روند جهانی‌شدن و تاثیر آن بر شهرها ازجمله موارد مهمی است که در دنیای امروزی از اهمیت خاصی برخوردار است. یکی از موضوعات مهم این روند، پدید آمدن رقابت بین شهرهای مختلف است. عمده مطالعاتی که تاکنون در مورد رقابت‌پذیری شهری، انجام‌گرفته است بر بعد اقتصادی تاکید کرده‌اند. اما باید توجه داشت که با توجه به مباحث توسعه پایدار، رقابت‌پذیری دارای ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی است. در مطالعه حاضر، ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی رقابت‌پذیری شهری باهدف اندازه‌گیری رقابت‌پذیری31 استان ایران موردبررسی قرارگرفته است. این پژوهش، ازنظر هدف، از نوع پژوهش‌های کاربردی و ازنظر ماهیتی، از نوع تحلیلی توصیفی می‌باشد. جامعه‌ی آماری شامل کلیه‌ی استان‌های کشور در سال 1390 است. جهت تحلیل رقابت‌پذیری استان‌ها از 56 شاخص استفاده‌شده است. مدل به کار گرفته‌شده در این پژوهش ویکور و ساو می‌باشد. نتایج حاصل از مدل ویکور و ساو با تکنیک میانگین رتبه‌ها ادغام‌شده و به پنج گروه با توان رقابت‌پذیری بسیار بالا، بالا، متوسط، پایین و بسیار پایین تقسیم گردید. نتایج حاصل از تکنیک ادغام نشان می‌دهد که استان‌های تهران، البرز و خراسان جنوبی از توان رقابت‌پذیری بسیار بالا، استان‌های خراسان رضوی، قم، خوزستان، سیستان، اصفهان و فارس از رقابت‌پذیری بالا، استان‌های کردستان، آذربایجان شرقی، اردبیل، لرستان و آذربایجان غربی از رقابت‌پذیری متوسط، استان‌های مرکزی، کرمان، هرمزگان، بوشهر، خراسان شمالی، زنجان، همدان، کرمانشاه و گیلان، از رقابت‌پذیری پایین و استان‌های گلستان، یزد، مازندران، کهکیلویه و بویراحمد، قزوین، چهارمحال بختیاری، ایلام و سمنان از توان رقابت‌پذیری بسیار پایین برخوردار می‌باشند. باتوجه به نتایج حاصل از پژوهش که نشان از نابرابری فاحش در شاخص های رقابت پذیری اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی در بین استان های کشور دارد، مسئولان هر استان برای کاهش این اختلاف می توانند در شاخص های دارای کمترین رتبه، همت بیشتری به خرج دهند و با بهبود شاخص های رقابت پذیری در این استان های از بار سنگین محرومیت مناطق قدری بکاهند.