الگوی عملی مدیریتِ خویشتن؛ مبتنی بر کتاب چهل حدیث حضرت امام خمینی(ره)

در مطالعات و تحقیقات رشته مدیریت، توجه وافری صرف اداره جوامع، سازمان‌ها، گروه‌ها و افراد شده و به مقوله مدیریتِ خویشتن -علی­رغم ضرورت و اهمیت وافرش- کمتر توجه شده است. در این مقاله با روش نظریه‌پردازی داده‌بنیاد که از روش­های پژوهش کیفی است تلاش گردید به مسئله چگونگی مدیریت خویشتن بر اساس نظرهای حضرت امام خمینی -قدس سره- در کتاب شریف چهل حدیث ایشان پاسخ داده شود. بدین منظور، هشت حدیث از احادیث آن کتاب با روش نمونه‌گیری نظری، انتخاب و تحلیل شد و ضمن استخراج نکات کلیدی و کدگذاری آن­ها، مفاهیم و مقولات مرتبط شناخته شد. بر اساس مدل به‌دست‌آمده از یافته­های این پژوهش، مدیریت خویشتن، دارای دو سطح است: اول، ناظر به ساحت ملکی انسان است و با اداره قوای ظاهری و اصلاح اعمال و رفتار، تلازم دارد. دوم به ساحت ملکوتی انسان، مربوط و با اداره قوای سه­گانه واهمه، شهویه و غضبیه و اصلاح ملکات نفسانی، متلازم است. راهکارهای مدیریت خویشتن در سطح اول عبارت است از تفکر، عزم، مشارطه، مراقبه، محاسبه، و تذکر؛ و راهکارها و راهبردهای سطح دوم عبارت است از حفظ خیال، موازنه و اصلاح ملکات نفسانی که خود شامل راهکار علمی و عملی می­شود.

A Practical Model for Self Management Based on Imam Khomeini's Book of Forty Hadithes

Research and writing on management have given a great deal of attention to managing societies, organizations, groups, and individuals, but little attention to self management. Utilizing grounded theory as a qualitative research method, this article attempts to answer the question of how one can manage oneself. Our answer is based on Imam Khomeini`s ideas in his noteworthy book Forty Hadithes . To this end, eight hadithes were selected by theoretical sling method and analyzed. Their key points were then derived and coded, and related concepts and categories were identified. Due to the achieved model, self management has two stages: the first is related to the worldly aspect of human beings, which pertains to administrating our visible faculties and amending our actions and behaviors. The second stage is related to the invisible and sublime aspect of human existence, which is accompanied by managing the triple faculties i.e. al quwwah al wahmiyyah, al quwwah al ghadabiyyah, and al quwwah al shahawiyyah. Self management strategies at first stage are contemplation, resolve, stipulation, self vigilance, self examination, and remembrance. Those of the second stage are retention of fancy, equilibrium, and amendment of habits which in their own turn contain theoretical and practical solutions.