استراتژی‌های پژوهش کیفی: تاملی بر نظریه‌پردازی ‌داده‌بنیاد

در دهه‌های گذشته، تاکید بر روش‌شناسی کیفی، جایگزین تفوق و برتری روش‌شناسی کمی شده است. یکی از مهم‌ترین استراتژی‌های پژوهش کیفی، نظریه‌پردازی داده‌بنیاد است. در این مقاله پس از مروری خلاصه بر جایگاه این استراتژی در پرتو پژوهش کیفی، چگونگی ظهور و تطور این استراتژی پژوهشی، و نیز معنا و تعاریف آن بررسی می‌شود. در مرحله بعد، فرآیند اجرای نظریه‌پردازی‌داده‌بنیاد بر اساس معروف‌ترین رهیافت موجود، رهیافت نظام‌مند استِراوس و کوربین ارائه می‌شود. در این بخش مواردی همچون فرآیندی بودن این نظریه، انجام نمونه‌برداری نظری، یادنوشت‌نگاری، کدگذاری داده‌ها (اعم از کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی)، خلق و ارائه نظریه توضیح داده می‌شود و در نهایت، اعتبارسنجی نظریه و ارزیابی نظریه‌پردازی داده‌بنیاد بحث و بررسی می‌گیرد.

Strategies of Qualitative Research: A Reflection on Grounded Theory

In the past decades mastering quantitative methodology is replaced by emphasis on qualitative methodology. One of the most important strategies of qualitative research is grounded theory. In this article, after a brief review of the position of this strategy in the area of qualitative research, appearance and transformation of this research strategy as well as its meaning and definitions are discussed. Then, the process of implementing grounded theory is offered according to the most prominent existing approach, which is Strauss and Corbin’s systematic approach. In this part, the processual nation of this theory, theoretical sampling, memoing, data coding (open, axial and selective coding), creating and presenting theory and finally, validation and evaluation of grounded theory are discussed.