بررسی تطبیقی مبانی رفتار فردی از دیدگاه رفتارگرایی و علم النفس فلسفی

هر دانشی دارای مبانی و مفاهیم پایه‌ای است که ریشه در دیدگاه‌های هستی‌شناختی و انسان‌شناختی آن دارد. صاحب‌نظران علوم رفتاری با بهره‌گیری از روش‌های تجربی به بررسی رفتار انسان پرداخته و درباره مبانی رفتار به اظهارنظر پرداخته‌اند. همچنین فلاسفه مسلمان نیز تحت عنوان علم‌النفس در بررسی فرایندهای روانی انسان مفاهیم مربوط به مبانی رفتار را مورد توجه قرار داده‌اند. هدف این مقاله مقایسه این دو دیدگاه با یکدیگر است. پژوهش حاضر از نظر جهت‌گیری بنیادی با رویکرد تطبیقی است که برای تحلیل داده ها از استراتژی تحلیل مضمون بهره می‌برد. برای بررسی تطبیقی ابتدا مبانی رفتار فردی رایج شامل انگیزه، ادراک، توانایی‌های فردی و شخصیت با بررسی منابع رفتاری به‌دست‌آمد؛ در مقابل برای استخراج مبانی رفتاری فردی از علم‌النفس، آثار فیلسوف معاصر آیت‌الله مصباح یزدی که با نگاه عقلی و نقلی به این موضوع پرداخته‌اند مورد تحلیل قرار گرفت که نتایج نشان داد مبانی رفتار فردی در رویکرد علم النفس، گرایش، دانش و توانایی شاکله یا شخصیت هستند و در ادامه این دو دیدگاه باهم تطبیق داده شد تا شباهت‌ها و تفاوت‌ها مشخص‌تر شود مقایسه و تطبیق نشان داد علی‌رغم همگرایی‌ها و تشابه‌های کلی بین این دو دیدگاه، مبانی رفتار در این دو دیدگاه تفاوت اساسی دارد، در پایان چارچوب شکل گیری رفتار از دیدگاه علم النفس فلسفی ارائه شد.

A Comparative Study of Fundamentals of Individual Behavior from Behaviorism and Philosophical Psychology Points of View

Every knowledge has fundamentals and basic concepts that are rooted in its ontological and anthropological perspectives. The same is true for human behavior. Behavioral scientists have used experimental methods to study human behavior and comment on these principles. Muslim philosophers have also considered the fundamental concepts of the behavior in the study of human psychological processes under the title of ElmAlnafs (Islamic psychology). The purpose of this article is to compare these two perspectives. This study is a fundamental research with a comparative approach that has used content analysis strategy to analyze data. For this comparison, first the fundamentals of individual behavior including motivation, perception, individual abilities and personality were obtained by reviewing the resources of behaviorism. On the other hand, in order to extract individual behavior fundamentals from ElmAlnafs, the works of contemporary philosopher Ayatollah Mesbah Yazdi, who has dealt with the issue from a rational and narrative point of view, were analyzed. The results showed that the three main factors of individual fundamentals in the ElmAlnafs approach are orientation (desire), knowledge, ability and personality. Then, the two views were compared to make the similarities and differences clearer. The comparison showed that despite the general convergences and similarities between these two perspectives, the principles of behavior here are fundamentally different. At the end, the framework of behavior formation from the perspective of philosophical psychology has been presented.