شناسایی بازیگران غیررسمی تصویب خط‌مشی در ایران (مورد مطالعه مجلس شورای اسلامی ایران)

نظام سیاسی، متغیّر بسیار مهمی است که بر خط مشی‌گذاری عمومی اثر می گذارد و آن را از یک کشور به کشور دیگر متفاوت می کند. اکثر قریب به‌اتفاق مطالعات موجود در مورد بازیگران مشارکت‌کننده در فرآیند خط مشی‌گذاری، مطالعاتی است که در نظام های دموکراتیک غربی انجام‌شده است. نظام سیاسی ایران یک نظام مردم‌سالاری دینی است و با نظام های دموکراتیک غربی تفاوت دارد. هدف از این تحقیق شناسایی بازیگران غیررسمی مرحلۀ تصویب خط مشی در ایران بود. برای این منظور ابتدا با استفاده از تحلیل محتوای کمی صورتجلسات مجلس شورای اسلامی از فرودین 1395 تا فرودین 1397 و همچنین فیلم تلویزیونی خانه ملت از فرودین 1396 تا فرودین 1397، بازیگران غیررسمی مرحله تصویب خط مشی های عمومی شناسایی شدند و سپس با استفاده از تحلیل محتوای کیفی مصاحبه با 5 نماینده و یکی از کارکنان مجلس، مهم ترین آنها شناسایی و نقش آنها بیان شد. یافته ها نشان داد که اولاً، در نظام مردم‌سالاری دینی نیز همانند کشورهای دموکراتیک غربی بخش خصوصی، کارگزاران منصوب بازیگران مهم غیررسمی تصویب خط مشی هستند؛ ثانیاً، در نظام مردم‌سالاری دینی ایران برخلاف کشورهای دموکراتیک غربی، آحاد شهروندان، دانشگاهیان و نظامیان بازیگران فرآیند تصویب خط‌مشی هستند.

Identifying Unofficial Actors of Policy Approval in Iran (Case Study: Iranian Parliament)

Political system is a crucial variable which creates impression on public policies and makes them different from one country to another. The majority of existing studies regarding participant actors in policy making process are those which have been carried out in western democratic systems. Iran has an Islamic democratic system which differs from the western type. The purpose of the current investigation is identifying the unofficial actors who are impressive on this country’s members of parliament. To do this, we have utilized a quantitative and qualitative investigation method. Firstly, we analyzed the parliament’s minutes in the time span between Farvardin, 1395 to Farvardin, 1397 and the TV program, Nation’s House, broadcast from Farvardin, 1396 to Farvardin, 1397. Secondly, 6 parliamentary individuals (MPs and a clerk) were interviewed and their statements were analyzed using qualitative content analysis method. This study demonstrated that in a religious democratic system, the same as in western democratic ones, the private sector and appointed agents are the unofficial crucial actors of policy approval. But in the Iranian religious democracy, contrary to the western type, other actors like citizens, academics and military officials also put their impact on policy making.  The identification of the differences and similarities between religious democratic systems and other democratic systems is strongly vital and it can provide assistance for better understanding of democracies.