بررسی پذیرش تبلیغ دین در جامعه مذهبی با ابزار بازاریابی

یکی از عرصه‌هایی که بازاریابی در آن ورود کرده است، عرصه تبلیغات دینی است. دانشمندان مسیحی با محوریت کلیسا، تلاش کرده‌اند تا به‌منظور رشد و توسعه جامعه مخاطبین خود، از ابزار بازاریابی و مفاهیم آن استفاده کنند. بااین‌حال هم‌نشینی دو واژه «بازاریابی» و «دین» به‌عنوان دو مفهوم منفی و مثبت به دلایلی مانند تفاوت دیدگاه‌ها به این دو واژه همواره مورد مناقشه بوده است. در این مقاله، تلاش گردیده است تا دیدگاه جامعه مذهبی موردبررسی قرار گیرد. بدین‌منظور، پرسشنامه‌ای طراحی و روایی آن توسط 10 نفر از اساتید بازاریابی و بازرگانی آشنا به مسائل دینی تایید شد. این پرسشنامه به‌صورت الکترونیکی برای حدود 1500 نفر از افراد در شبکه‌های اجتماعی که دارای مخاطبین هدف بودند، ارسال گردید و 71 پرسشنامه بازگشت داده شد. این مقاله دو فرضیه را موردبررسی قرار داد: فرضیه (1): جامعه مذهبی موافق استفاده از واژه بازاریابی در تبلیغ امور دینی هست، که این فرضیه تایید شد؛ فرضیه (2) افرادی که دانش بالاتری از بازاریابی دارند، موافق استفاده از بازاریابی در مسائل دینی هستند، که این فرضیه تایید نشد. همچنین با بهره‌گیری از ابزار طراحی‌شده تلاش گردید تا ابزارهای تبلیغی مساجد نیز شناسایی گردد. در بیش از 60 درصد مساجد از پوستر‌های کاغذی برای تبلیغات استفاده می‌شود. پس‌ازآن 47 درصد مساجد از تبلیغات بنری استفاده می‌کنند. همچنین تبلیغات روزنامه‌ای و تبلیغات ایمیلی با 1.5 درصد، تبلیغات رادیویی و تلویزیونی با 6.1 درصد، و تبلیغات اینترنتی و وب‌سایتی با 10.6 درصد، پایین‌ترین روش‌های تبلیغاتی مساجد را نشان می‌دهند.

Investigating the Acceptance of Religious Propaganda in Religious Communities with Marketing Tools

One of the areas where marketing has entered is religious propaganda. Christiancentered church scientists have tried to use marketing tools and concepts to grow their audience. Nevertheless, the combination of the two terms of marketing and religion with negative and positive connotations respectively has always been controversial for some reasons like difference in the views about these two words. In this article, effort has been made to examine the views of the religious communities. For this purpose, a questionnaire was designed and validated by 15 professors of marketing and commerce familiar with religious affairs. The questionnaire was sent electronically to about 1,500 individuals on social networks with target audiences and 71 questionnaires were returned. This article has examined two hypotheses: The first hypothesis was that the religious communities agree to use the term marketing in promoting religious affairs. This was confirmed. The second hypothesis was that people with higher marketing knowledge agree to use marketing in religious matters. This hypothesis was not approved. Also, using the designed tool, we tried to identify the mosques’ propaganda tools. In over 60% of mosques, paper posters are used to advertise. In 47% of the mosques banners are employed for propaganda. Also, newspapers and emails, radio and television, and finally, the Internet and websites comprise the lowest propaganda rates, i.e. 1.5%, 6.1% and 10.6% respectively.