تله‌های قابلیت در مسیر توسعۀ سازمان‌های صنعتی‌دولتی

توسعه و پیشرفت صنعت و فناوری یکی از مسائل اصلی کشور است و سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیرندگان دولتی تلاش می‌کنند تا با اعمال سیاست‌ها و تخصیص منابع مسیر این پیشرفت را هموار نمایند. علی‌رغم تلاش سیاست‌گذاران و صرف منابع قابل‌توجه، نتایج حاصله در عمل چندان رضایت‌بخش نبوده و صنایع دولتی و زنجیره‌های وابسته به آن از جایگاه مناسبی در محیط رقابت جهانی برخوردار نیستند. در میان صنایع دولتی ایران، صنایع دفاعی با رویکرد قابلیت‌سازی درون‌زا با الگوی «هسته‌های کوچک دانا و شبکۀ بزرگ توانا» دستاوردهای بهتری داشته و به جایگاه قابل‌قبولی در میان کشورهای هم‌تراز دست یافته است؛ با این همه، صنایع دفاعی جمهوری اسلامی ایران هم با چالش‌های ناشی از زیست‌بوم صنعتی و سازمانی کشور درگیرند و مسائل خاص خود را دارند. این پژوهش با هدف بازاندیشی و تامل در سیاست‌های صنعتی و توسعۀ قابلیت‌های فناورانه در صنایع دفاعی انجام شده و با استفاده از مفهوم تله‌های قابلیت تلاش دارد تا راهبردها و سیاست‌هایی را برای برون‌رفت از تله‌های قابلیتی ارائه نماید. در این راستا با استفاده از ادبیات تحقیق اقدام به شناسایی تله‌های بالقوۀ سازمان‌های مختلف کرده و بر اساس مصاحبه با خبرگان، تله‌های قابلیت‌های مورد مطالعه در قالب «نمودار حلقه‌های علّی» ترسیم شده است. در مرحلۀ بعد با توجه به روش پویایی‌شناسی سیستم (sd) با استفاده از نرم‌افزار ونسیم «نمودار جریان حالت» شبیه‌سازی مسئله انجام شده است. با توجه به مدل شبیه‌سازی‌شده، سیاست‌ها و راهبردهایی برای برون‌رفت از تله‌‌های موجود و رشد و توسعۀ قابلیت‌‌ها ارائه شده که عناوین آن عبارت است از: «ایجاد شرکت‌‌های زایشی و توسعۀ شبکه همکاری»، «ارتقای انگیزۀ کارکنان»، «تعریف پروژه‌‌های مشترک» و «افزایش تسهیم دانش». در نهایت سیاست‌های پیشنهادی در محیط نرم‌افزار آزمون شده که نتایج آزمون نشانگر تاثیر هریک از آن‌ها در رشد قابلیت‌‌هاست.

Capabilities Traps through the Governmental Industrial Organizations: (System Dynamics Approach)

Industry and technology development is one of the main issues in the country, and government policymakers and decisionmakers try to pave the way for policy development and resource allocation. Despite the efforts of policymakers and spending remarkable resources, the results are not very satisfactory in practice, and the stateowned industries and related chains are not in a good state in the global competitive environment. Among the government industries in Iran, defensive industries have achieved better gains with endogenous capability building approach with the “Small Smart Core and Big Capable Network” model. Nevertheless, Islamic Republic of Iran is also facing the challenges of the country’s industrial and institutional ecosystem and has its own problems. This research is aimed at rethinking about industrial policies and developing technological capabilities in defense industries and improving strategies and policies to come out of the concept of “capability traps”. In this regard, using the research literature, the potential traps of various organizations were identified and, based on interviews with experts, traps of the capabilities studied are presented in the form of “Causal Loop Diagrams”. In the next step, according to the system dynamics (SD) method, the problem simulation was performed using the “StockFlow Diagram” Vensim software.According to the simulated model, new policies and strategies are: “Establishing Spinoff and network development partnerships”, “Promoting staff motivation”, “Defining joint projects” and “increasing knowledge sharing”. Finally, the proposed policies are tested in the software, and the test results of which indicate the effect of each on the growth of capabilities.