شناسایی و تبیین عناصر تفکر استراتژیک

شواهد حاکی از آن است که حاکمیت تفکر استراتژیک در سازمان‌ها منجر به «توسعۀ ‌ظرفیت‌های سازمان»، «کسب نتایج مالی پایدار» و «بهبود جایگاه سازمان در محیط» می‌شود؛ لیکن علی‌رغم اهمیت بالای تفکر استراتژیک، شناسایی شایستگی‌های معرف آن و ابزارهای سنجش آن محل بحث می‌باشد. مرور ادبیات در این زمینه نشان می‌دهد اجماع نظری مشخصی درخصوص ویژگی‌های تفکر استراتژیک که بعضاً با عنوان «عناصر»، بعضاً با عنوان «جنبه‌ها»، بعضاً با عنوان «مهارت‌ها»، بعضاً با عنوان «قابلیت‌ها»، بعضاً با عنوان «شایستگی‌ها» و عناوین دیگر تبیین شده‌اند، وجود نداشته و لذا شاهد توسعۀ مقیاس‌های استاندارد و فراگیر برای سنجش ابعاد تفکر استراتژیک به‌عنوان سازه‌ای پژوهشی نیز نبودیم. بر این اساس، طی مطالعۀ حاضر تلاش شد تا با به‌کارگیری استراتژی نظریۀ داده‌بنیاد چندگانه (mgt) به پیکربندی مدلی یکپارچه برای تبیین ماهیت تفکر استراتژیک پرداخته شود. تحلیل داده‌های حاصل از مرور نظام‌مند مطالعات مرتبط در بازۀ زمانی 40 سال اخیر و مصاحبه با 27 نفر از خبرگان که با ترکیب روش‌های نمونه‌گیری هدفمند قضاوتی و روش گلوله‌برفی انتخاب شدند، منجر به توسعۀ مدلی شد که تفکر استراتژیک را در قالب شش ویژگی مشتمل بر «دوراندیشی چشم‌انداز‌محور»، «ذی‌نفع‌محوری»، «تحول‌گرایی خلاقانه»، «راه‌حل‌جویی نظام‌مند»، «الگویابی» و «تصمیم‌گیری هوشمندانه» مفهوم‌پردازی می‌کند. به‌منظور اعتبارسنجی نتایج و همچنین ارزیابی مدل از منظر «قابل‌فهم‌بودن»، «جامع‌بودن»، «کاربردی‌بودن» و «نوآوری» طی دو مرحلۀ متوالی به نظرسنجی از خبرگان پرداخته شد که نتایج این پیمایش‌ها نیز نشان از اعتبار نتایج اکتسابی و مناسب ارزیابی‌شدن مدل نهایی با توجه به چهار معیار مذکور دارد.

Identification and explanation of the elements of strategic thinking

Although, evidence shows that strategic thinking leads to “developing organizational capacities”, “achieving sustainable financial results,” and “improving the status of the organization in the environment”; but the significance of strategic thinking, identifying its relevant competencies and measuring tools is the matter of debate.  Literature review in this regard shows that there are not any specific theoretical consensus on strategic thinking attributes that sometimes are titled as “elements”, sometimes as “aspects”, sometimes as “skills”, sometimes referred to as “capabilities”, sometimes referred to as “competencies” and other similar titles, therefore, we did not observe the development of standard and comprehensive scales to figure out the dimensions of strategic thinking. Hence, in this paper, we tried to use multi grounded theory (MGT) to configure a comprehensive model for explaining the nature of strategic thinking. Analysis of the data from the systematic review of related studies over the last 40 years and interviews with 27 experts that were selected through a combination of purposive and snowball sampling methods, led to development of a model which fulfilled strategic thinking in the form of six attributes consisting of “visiondriven foresight”, “stakeholders focus”, “creative evolutionism”, “systematic solution seeking”, “pattern seeking” and “intelligent decisionmaking”. In order to validate the results and evaluate the model in terms of “understandability”, “comprehensiveness”, “applicability” and “innovation”, surveys of experts were conducted over two sequential stages, the results of which verified the validity of the acquired results and appropriateness of the final model according to the four mentioned criteria.