جستاری تحلیلی دربارۀ نظریه‌های متعارف انگیزش در سازمان و ارائۀ الگوی جایگزین مبتنی بر اندیشه‌های شهید مطهری (ره)

نظریه‌های گوناگون مدیریت انگیزش از نوع نگاه به انسان و نیازهای او سرچشمه می‌گیرد. پرداختن به انگیزش از این دیدگاه، برای نظریه‌پردازی در عرصۀ انگیزش انسان و در حوزه‌های کاربرد آن به‌ویژه در مدیریت، امری مهم و ضروری است. با همین دیدگاه، در این پژوهش که استخراج الگوی آن با روش تحلیل مضمون صورت گرفته است و نمونۀ شانزده‌نفری از متخصصان اندیشۀ شهید مطهری آن را تایید کرده‌اند، ضمن بررسی رویکردهای متنوع نظریه‌های گوناگون انگیزش اسلامی، با رویکردی مبناگرایانه به تبیین مقولۀ نیاز و گرایش‌ها از منظر انسان‌شناسی اسلامی و با توجه به آرا و اندیشه‌های شهید مطهری6 پرداخته شده و درنهایت الگویی شش‌سطحی از نظام نیازها و گرایش‌های انسانی از این منظر مطرح شده است. این شش سطح شامل گرایش‌های گیاهی (میل به غذا و تولیدمثل)، حیوانی (میل به غذا و تولیدمثل، همراه با شهوت و غضب)، بشری (میل به خودخواهی و خودمحوری)، انسانی (مانند گرایش اخلاقی و حقیقت‌طلبی)، ایمانی (میل به کمالات به‌نحو مطلق) و الهی (گرایش به قرب الهی یا همان گرایش به کمال مطلق به‌نحو مطلق) می‌شود.

An analytical enquiry on the conventional theories of motivation in organization and presenting a substitute pattern based on Shahid Motahari’s system of thoughts

Various motivation management theories originate from the kind of viewpoint into human and his needs. Dealing with motivation from this point of view is important and necessary for theorizing in the field of human motivation and in its application areas, especially in management. According to this point of view, in the research, whose pattern has been extracted by thematic analysis method and confirmed by a sample of 16 specialists of Motahari’s system of thought, while investigating various approaches to Islamic motivation, with a foundational approach the categories of needs and tendency from the perspective of Islamic anthropology and according to Shahid Motahari’s views and thoughts has been explained and finally a sixlevel pattern of the system of needs and human tendencies from this point of view has been raised. These six levels include vegetative attitudes (desire for food and reproduction), animal attitudes (desire for food and reproduction along with lust and wrath), human attitudes (desire for selfishness), humanity attitudes (such as ethical tendencies and truthfulness), faith attitudes (the desire for perfections in absolute terms) and divine attitudes(the tendency toward nearness to God, or the tendency towards absolute perfection in absolute terms).