تبیین نگاه اسلام به سازمان در پرتو استعاره‌ امانت

بحث در مورد احکام و عوارض هر پدیده فرع بر شناخت آن پدیده بوده و شناخت هر پدیده‌ نیز مستلزم انتخاب روشی متناسب برای شناخت آن است. سازمان نیز به عنوان یک پدیده‌ی پیچیده و البته قابل شناخت از این اصل مستثنی نبوده و در نتیجه شناخت آن نیز نیازمند انتخاب روشی متناسب با آن است. با توجه به نکته‌ی فوق می‌توان گفت که استفاده از شیوه‌ی شناخت استعاره‌ای و یا به عبارت بهتر استفاده از استعاره‌ها در فضای مطالعات سازمان نیز پاسخی است به این نیاز روش‌شناختی در حوزه‌ی مطالعات سازمان؛ چرا که استعاره‌ اساساً بر پایه مشابهت میان دو پدیده ایجاد می‌شود و با رویکردی انتزاع زدایانه و مبتنی بر فروکاهیدن و ساده‌سازی مفهومی، فهم پدیده‌ی پیچیده را آسان و قابل دسترس می‌کند. با توجه به همین رویکرد در شناخت سازمان استعاره‌های گوناگونی برای تبیین سازمان ارائه شده‌اند و هر یک نیز نشان‌گر نوع نگاه فلسفی، فرهنگی، جامعه شناختی و ... ارائه کنندگان این استعاره‌ها به سازمان بوده‌اند. در این مقاله نیز تلاش شده است تا با بررسی منابع دینی به این سوال پاسخ داده شود که آیا می‌توان از تعالیم دین اسلام نیز استعاره‌ای خاص برای اداره‌ی سازمان برداشت و ارائه کرد؟ پاسخ ما به این پرسش استعاره‌ی امانت است؛ به همین خاطر در این مقاله تلاش شده است تا این بحث با ارائه‌ی دلایل کافی تبیین شده و شرایط امانت‌داری و ویژگی‌های امین در پرتو آیات قرآن و روایات معصومین(علیهم السلام) روشن گردد. شرایط و ویژگی‌هایی که می‌توان تمامی آن‌ها را در ذیل سه مفهوم کلیدی علم، رحمت و عدالت قرار داد.