واکاوی علل ناکامی یکپارچه‌ سازی خط ‌مشی ‌های فرهنگی در ایران؛ مطالعه مبتنی بر روش نظریه‌ پردازی داده بنیاد

وجود خط‌ مشی ‌های متعدد برای حل مسائل مشترک و یا برای حوزه خط‌مشی واحد، سبب می‌گردد نتایج آن خط‌مشی‌ها حاصلِ مطلوبی را به ارمغان نداشته باشند. موازی‌کاری، تعارض نقش‌ها و عدم همکاری میان نهادهای ذیلِ یک حوزه خط‌مشی گاه باعث می‌شود با برآیند صفر و یا حتی منفی در ارزیابی نتایج آن خط‌مشی‌ها مواجه گردیم. چه باید کرد؟ مدل‌ها و رویکردهای متنوعی در پاسخ به این سوال ارائه شده است. پاسخ به این سوال را در انبوهی از مفاهیم متنوعی می‌توان یافت که هریک از زاویه‌ای خاص و گاهی متفاوت به این مسئله نگریسته‌اند. اصلی‌ترین پاسخ را با مفهومی تحت عنوان «یکپارچه‌سازی خط‌ مشی» پیشنهاد داده‌اند. یکپارچه‌سازی خط‌مشی را می‌توان «به‌ مثابه یک فرآیند مفهوم‌پردازی تعریف نمود که طی آن، خط‌ مشی‌ها در یک کلِّ واحد، همسان و هماهنگ می‌شوند و یا اینکه مسائل مربوط به یک خط‌مشی در دیگر خط‌مشی‌ها ادغام می‌شود». علی‌رغم مناسب بودن این رویکرد برای اجرا در فرآیند خط‌مشی‌گذاری در حوزه‌های مختلف کشور، چنین رویکردی نتوانسته است مسیر همواری را برای خود ایجاد نماید. این تحقیق بر آن است تا با استفاده از روش‌شناسی نظریه‌پردازی داده بنیاد به واکاوی علل این ناکامی در حوزه فرهنگ بپردازد. بدین منظور، مصاحبه‌های عمیق و باز با خبرگان اجرایی و دانشگاهی حوزه خط‌مشی‌گذاری فرهنگی صورت گرفت و نظرات آنان در سه مرحله و بر اساس کدگذاری باز، محوری و انتخابی مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. آنچه در نهایت حاصل گردید، سه مقوله اصلیِ موثر در ناکامی یکپارچه‌سازی خط‌مشی‌‌های فرهنگی در ایران بوده است که با عناوین زیست‌بومِ فرهنگ، ساختار خط‌مشی‌گذاری و فرآیند خط‌مشی‌گذاری معرفی شده‌اند. این مقوله‌ها با دسته‌بندی عوامل ناکامیِ موجود در ادبیات علمی این حوزه (عوامل هنجاری، سازمانی و رویه‌ای) انطباق معنایی دارند. در ذیل هریک از این مقوله‌ها، دلایل اصلی علل ناکامی یکپارچه‌سازی تشریح شده است.