کارکرد کنایه در غزلیات شمس

کنایه بیانی غیرمستقیم و تامل‌برانگیز از موضوع‌های گوناگون است که جنبه هنری و خیال‌پردازی سخن ادبی را نیز رشد می‌دهد؛ هم‌چنین شاعر و نویسنده می‌تواند با کاربرد آن، معانی و مضامین دشوار را با بیانی آشنا و فشرده و هنرمندانه به ذهن مخاطب منتقل و آن را نهادینه کند. در این جستار ابتدا به‌طور گزیده دیدگاه‌های ارائه‌شده درباره کنایه و ارزش هنری و کارکردهای ادبی آن در شعر بررسی می‌شود؛ سپس کنایه در دو جنبه کیفی و کمی در غزلیات شمس تحلیل و ارزیابی می‌شود. باتوجه‌به این بررسی می‌توان دریافت مولانا از کنایه قریب در شعر خود بسیار استفاده می‌کند؛ یکی از علت‌های این موضوع، ساده‌گویی و استفاده بی‌تکلّف شاعر از تصویر شعری است؛ هم‌چنین شعر مولانا به‌جای لفظ، بر معنا تکیه دارد و مخاطبان آن نیز عام است؛ این موضوعات باعث شده است تا مفاهیم بلند عرفانی در بیانی ساده جلوه‌گر شود.