بررسی حجابهای عرفانی از دیدگاه ابوعبداللّه نفّری

شناسایی حجاب‌های سلوک و راه‌های گذر از آنها، از مباحث مهم عرفان عملی است که عارفان در سیر و سلوک، بسیار به آن توجه داشته‌اند. حجاب‌های عرفانی از موضوعات اساسی مدّنظر ابوعبدالله نفّری، عارف شیعی قرن چهارم است؛ در آیات قرآن کریم و روایات امامان نیز در این باره نکاتی مطرح شده است. نفّری در المواقف و المخاطبات، ضمن تمرکز بر حجاب و انواع آن، دیدگاه‌های ویژه ای را بیان می‌کند که برخی از آنها برای نخستین بار مطرح می‌شود. در این مقاله با تمرکز بر المواقف و المخاطبات و جستجو در دیگر متون عرفانی، ضمن بیان نظریه‌های متقدمین صوفیه و عرفا، دیدگاه‌های نفّری درباره انواع حجاب‌ و مهم‌‌ترین آنها، علل ایجاد کننده آنها و درنهایت رفع حجاب،‌ بررسی می‌شود. این مقاله با توجه ‌به نگارش و سبک متفاوت نفّری نسبت به سایر عرفای مسلمان، جایگاه حجاب‌های سلوک را از دیدگاه او تبیین می‌کند. او مفاهیم و تقسیم‌بندی‌های متفاوتی در این ‌باره مطرح کرده است؛ برخی از این حجاب‌ها ابداع اوست؛ نفّری به بعضی از حجاب‌ها اولویت و اهمیت بیشتری می‌دهد و ازآراء رایج در این‌ باره نیز بهره می‌برد. در مقاله حاضر با توضیح و تشریح متن نمادین و دشوار المواقف و المخاطبات، دیدگاه‌های نفّری درباره حجاب‌های عرفانی تبیین می‌شود.