رابطه‌ اندیشه‌ اسقاط تدبیر ابن‌عطاءالله اسکندرانی با نظریه‌ ولایت در عرفان اسلامی

نظریه ولایت در عرفان اسلامی با سه مفهوم دوستی، نزدیکی و سرپرستی گره خورده است و هر یک از عرفا بر یک یا چندی از این مفاهیم برای تبیین نظریه ولایت تاکید کرده اند. ابن عطاءالله اسکندرانی به عنوان یک صوفی برجسته ، نظام بخش، گسترش دهنده و اولین نگارنده اندیشه های طریقه شاذِلیه مصر است که سالک را برای طی مسیر و دستیابی به معرفت الله به اسقاط تدبیر ، مجاهده با نفس ، خلوت، عزلت و ذکر و طی مقامات و احوال فرا می خواند. سیر طولی مقامات نه گانه او همگی با اصل اسقاط تدبیر همراه هستند که مهم ترین اندیشه اوست. سالک بعد از طی مقام ها و واگذاری کامل سرپرستی خود به خداوند، به آرامشی دست می یابد که در نتیجه آن مورد پسند حق تعالی قرار می گیرد و با درک حال فنا و دست یابی به معرفت الله از حق تعالی اجازه می یابد تا به عنوان ولی امور عالم را تدبیر کند.ابن عطاء با طرح دو نوع ولایت ایقانی و ایمانی، ولایت ایقانی را برتری می دهد زیرا در ولایت ایقانی، سالک با یقینی که نسبت به حق پیدا کرده است، به اراده خداوند نسبت به خود اعتماد دارد و با اسقاط تدبیر، سرپرستی خود را به طور کامل به حق تعالی واگذار می کند؛ این اسقاط تدبیر در نگاه ابن عطاء، همان مفهوم سرپرستی را در نظریه ولایت عرفان اسلامی را دارد. این مقاله در پی آن است تا به رابطه این دو اندیشه با یکدیگر بپردازد. به دلیل آن که رسیدن به کمال اسقاط تدبیر، جز از راه طی مقامات میسر نیست، به توضیحی مختصر درباره مقامات و احوال از نظر ابن عطا نیز پرداخته می شود.

Spiritual Journey from Ibn Atᾱ Iskandarani's point of view

Ibn Atᾱ Iskandarani as a distinguished Sufi was the first author, organizer and promoter of Shazeli school of Sufism in Egypt. In order to reach to the knowledge of God, he called his disciples in spiritual journey to reject any resourcefulness, selfacting, solitude, hermitage, reciting and pass the spiritual degrees. There are some similarities and differences between the teachings of Ibn atᾱ and other mystics about his ninefold spiritual status, namely: Repentance, Piety, Patience, Thanksgiving, Fear, Hope, Acquiescence, Reliance (on God), and Love. There are some reasons for these differences that we can find them by analyzing Attar's and Kalabadi's works about mysticism, such as: diversities between spiritual principles among various sufi schools, differences between the reports of mystics from their religious experiences, shortness or detail in their expressionsamp;hellip;, so that Attar bolded Love in his works, and widespread it in his all seven spiritual degrees but Ibn Atᾱ supposed Piety as the first step and Love as the ultimate step in spirituality while all of them associated by rejecting the resourcefulness. In this regard, rejecting of resourcefulness means that man leaves all of his resourcefulness's to God and thereby its meaning includes Wilayah that is a degree in which the wayfarer because of reaching to the degree of Fana (disappearing in front of God) and Ma'refah (Knowledge) becomes omnipresence and undertakes resourcefulness of the world by God's permission, while God himself is the original manager. These are the marks that we can pursuit the footprints of Willayah in his thoughts.