واکاوی تطبیقی مولفه‌های ماهیت حب در رساله لایعول علیه ابن‌عربی و اوصاف ‌الاشراف خواجه نصیرطوسی

یکی از احوالات بنیادین و فراگیر انسان، حب و شوق است که وابستگی شدیدی با معرفت دارد. به عبارت‌دیگر، حدوث، ابقاء و شدت یا ضعف محبت به میزان معرفت فرد بستگی دارد؛ اما محبت باتوجه‌به ادله نمودانگاری هستی که خاستگاه اصلی مبانی عرفان نظری است، معنایی عمیق‌تر می‌یابد. ابن‌عربی، یکی از بزرگ‌ترین عارفان مسلمان، باتوجه‌به وجود منبسط و وحدت شخصی، برای عشق تعریفی ارائه می‌دهد که در آن، عشق به معنای تعلق به وجود مطلق در متن وجود مقید است. به‌عبارت‌دیگر، عاشق می‌پندارد که محبوب او وجود مقید است؛ اما در حقیقت، در هر طلب و حبی، مطلوب و محبوب حقیقی و بالذات است که مورد خواست واقع شده است. وی در رساله لایعول علیه به مولفه‌هایی می‌پردازد که در آن اعتبار و اعتنا به برخی امور، به‌نوعی نگاهی عرفانی و معناگرایانه دارند. خواجه نصیر طوسی در اوصاف الاشراف با نگاهی دیگر به فصول ابتدایی به موضوع عشق می‌پردازد که با دیدگاه ابن‌عربی، همسانی‌ها و تفاوت‌هایی دارد. خواجه‌نصیر با تاکید بر تعریف‌ناپذیری عشق به‌سبب معدومیت آن در یک بستر دیالیکتیک‌گونه، به تفسیر حقیقت عشق روی آورده است. نگارندگان در این نوشتار با روش توصیفی - تحلیلی و با ابزار کتابخانه‌ا‌ی سعی در تحلیل و بسط دیدگاه‌های خواجه‌نصیر و ابن‌عربی درباره عشق دارد.

a comparative analysis of the components of the nature of love in ibn arabi’s treatise ’la yu’awwal alayhi’ and khwāja nasir al-din tusi’s ’awsāf al-ashrāf

love and longing are among the most profound and universal human experiences, intricately linked to our understanding of knowledge. the emergence, persistence, intensity, and fragility of love are all influenced by this knowledge. however, when viewed through the lens of ontological phenomenalism—the foundational principle of theoretical mysticism—love takes on a different significance.ibn arabi, a prominent muslim mystic, articulates a unique conception of love as it relates to expansive existence and personal unity. he posits that love signifies a connection to absolute existence within the framework of conditional existence. in this perspective, the lover perceives their beloved as a conditional being; yet, in every act of love and pursuit, it is the true and essential beloved that is fundamentally desired.in his treatise la yu’awwal alayhi, ibn arabi explored themes that warrant deep consideration, often from a mystical and meaning-oriented viewpoint. in contrast, khwāja nasir al-din tusi, in the opening chapters of awsāf al-ashrāf, offered insights on the nature of love that both diverge from and resonate with ibn arabi’s views. tusi employed a quasi-dialectical framework to interpret the reality of love, emphasizing its indefinability due to its elusive nature.