سلامان و ابسالِ فیتزجرالد جامی: بررسی بازنویسی فیتزجرالد از منظومۀ عرفانی جامی براساس دیدگاه لفویر (1992)

این مقاله به شیوۀ کیفی- تبیینی و مبتنی‌ بر مبانی بحث «بازنویسی» در «مکتب دست‌کاری» نشان می‌دهد که چگونه و به چه ترتیب فیتزجرالد با کاربست دو رویکرد بوطیقایی و ایدئولوژیکی پیشنهادی لفویر (1992)، روایت منظوم جامی را «بازنویسی» کرده است. بوطیقا، تبعیت از قواعد عصر و ایدئولوژیک، ناظر به نقش حامیان است. یافته‌ها نشان می‌دهند تغییرات متعدد فیتزجرالد، نه‌فقط به‌دلیل تفاوت‌های زبانی و بوطیقایی که به‌دلیل تطبیق با بافت فرهنگ و ایدئولوژی زمانۀ خود بوده است. ازجمله مهم‌ترین نتایج این پژوهش، نمایش نحوۀ بازنمایی فرهنگ عرفان ایرانی در بازنویسی‌های فیتزجرالد است. او با ایجاد تغییرات در متن اصلی، تصویری متفاوت و گاه خیال‌انگیز از فرهنگ و ادبیات ایرانی، به‌ویژه ادبیات عرفانی ارائه داده است؛ تصویری که بیشتر با تصورات و انتظارات مخاطبان غربی همخوانی دارد. همچنین، فیتزجرالد این منظومه را به‌گونه‌ای بازنویسی کرده که با سرمایۀ فرهنگی در شبکه‌های فرهنگی و اجتماعی انگلستان مطابق باشد. این بازنویسی‌ها شامل انتخاب واژگان جدید، تغییر ساختار جمله‌ها و حتی حذف یا افزودن بخش‌هایی از متن اصلی بوده است تا اثر نهایی برای مخاطبان انگلیسی جذاب‌تر باشد. درنتیجه، بازنویسی‌های فیتزجرالد نه‌فقط ترجمه‌ای ساده نیست که فرایندی پیچیده از بازنویسی و بازنمایی فرهنگی است که در آن ایدئولوژی، بوطیقا و انتظارات اجتماعی نقش مهمی ایفا کرده‌اند. این یافته‌ها به درک بهتر از نحوۀ تعاملات فرهنگی میان شرق و غرب در دوران مدرن کمک می‌کند و نشان می‌دهد که ترجمه‌ها و بازنویسی‌های ادبی چگونه می‌توانند وسیله‌ای برای انتقال و تحول فرهنگی باشند.

a study of fitzgerald’s rewriting of jamī’s mystical poem, salamān and absāl, based on lefevere’s perspective (1992)

based on qualitative-explanatory research grounded in the concept of rewriting within the school of manipulation, this article  demonstrated how fitzgerald rewrote the poem of jamī based on the two types of poetic and ideological rewriting. the former followed the rules of the era, while the latter referred to the role of supporters among others. the findings showed that fitzgerald’s numerous manipulations were due to not only facing linguistic and poetic differences, but also adapting to the culture and ideology of his time. the most important results included representation of iranian cultural and literary elements, particularly those related to sufi literature, in fitzgerald’s rewritings. he created a different and sometimes imaginary representation of iranian culture and literature, which was more in line with western expectations. additionally, fitzgerald rewrote the text to conform to the cultural capital in english networks and social circles. these adaptations included selecting new words, changing sentence structures, and even deleting or adding parts of the original text to make the final product more appealing to english readers. the overall conclusion was that fitzgerald’s rewritings of jamī’s poems were not just simple translation, but a complex process of cultural rewriting and representation that involved ideology, poetics, and social expectations. these findings helped to better understand cultural interactions between east and west in the modern era and demonstrated how literary translations and rewritings could be a means of cultural transmission and transformation.