ولایت انسان کامل در رسالات کاشف دزفولی و جایگاه آن در عرفان شیعی

بیان مسئله: عرفان شیعی رویکردی عمده در عرفان اسلامی است که در تبیین و تحلیل مفاهیم عرفانی، تفسیرهای ویژه خود را دارد. از آن میان، مبحث ولایت عرفانی در منظومه فکری عارفان شیعی جایگاهی بسزا دارد. کاشف دزفولی، عارف شیعی قرن دوازدهم، از عارفان گمنام و مجهول‌القدری است که صاحب ده‌ها کتاب و رساله عرفانی است؛ با این حال سلوک فکری او چنانکه باید شناخته‌نشده است. ولایت انسان کامل یکی از مباحث کلیدی در آثار اوست.روش: در این مقاله آرای کاشف دزفولی، به‌روش تحلیلی‌توصیفی و مبتنی بر سنت اول و دوم عرفانی تحلیل شده است.یافته‌ها و نتایج: کاشف، مفهوم ولایت را در بستر وحدت وجود تفسیر کرده است؛ وی انسان کامل را مظهر نور الهی و او را حقیقت عقل می‌نامد. برتری ولی بر نبی، ختم ولایت در مهدی موعود، تعداد اولیا و صفات آنان، از دیگر موضوعات مرتبط با ولایت درآثار اوست. برخی از استنادهای کاشف به ابن‌عربی و شباهت آرای او در مبحث ولایت به دیدگاه عارفانی مانند حمویه، نسفی و سیّد حیدر آملی نشان می‌دهد که عرفان کاشف دزفولی در تداوم عرفان شیعی سده‌های هفتم و هشتم است؛ به‌طوری که این شیوه عرفانی و به‌ویژه مبحث ولایت را ازطریق کاشف دزفولی تا قرن دوازدهم می‌توان پیگیری و نقطه‌گذاری کرد. از این نظر، بررسی آرای کاشف دزفولی اهمیت و جایگاه ویژه‌ای دارد.

the governance (velayat) of the perfect human in the treatises of kashif dezfuli and its position in shiite mysticism

shiite mysticism is a major approach in islamic mysticism that has its own interpretations in explaining and analyzing mystical concepts. among them, the issue of mystical governance has a significant place in the intellectual system of shiite mysticism. kashif dezfuli (18th century a.d.), a shiite mystic, is an unfamed mystic who owns dozens of mystical books and treatises. however, his intellectual conduct is not as well-known as one might expect. the governance of the perfect man is one of the key issues in his works. in the present study, kashif dezfuli's opinions have been analyzed using an analytical-descriptive method based on the first and second mystical traditions. kashif interprets the concept of mystical governance in the context of the unity of existence, calling the perfect man the manifestation of divine light and calling him the truth of reason. the superiority of the governance (velayat) over the prophecy, the end of the guardianship with promised mahdi, the number of saints, and their attributes are other issues related to the province in his works. some of kashif's citations to ibn arabi and the similarity of his views on the issue of mystical governance to the views of gnostics such as hamuwayi, nasafi, and sayyed heydar amoli show that kashif dezfuli's mysticism is a continuation of shiite mysticism in the 13th and 14th centuries a.d., and his unique way of viewing the issue can be followed and spotted through kashif dezfuli up to the 18th century. from this point of view, examining the views of kashif dezfuli has a special importance and position.