بررسی تذکرة‏الاولیا و مثنوی‏های عطار براساس نظریة بیش‏متنیت ژنت

تذکرة‏الاولیا مهم‏ترین اثر منثور عطار و از بزرگ‏ترین متون منثور عرفانی است. تذکرة‏الاولیا این امکان را دارد که مناسبات بینامتنی موجود در آن با آثار عارفان دیگر و حتی با مثنوی‏های خود عطار بررسی شود. هدف این پژوهش نشان‏دادن ارتباط متنی پنجاه و یک حکایت مشترک تذکرة‏الاولیاو مثنوی‏های عطار با رویکرد بیش‏متنیت یکی از ارکان پنجگانۀ نظریۀ ترامتنیت «ژرار ژنت» است که با روش توصیفی تطبیقی به انجام رسید. یافته‏های پژوهش بیانگر ارتباط گستردۀ تذکرة‏الاولیا و مثنوی‏های عطار است. هر دو نوع بیش‏متنیت (همانگونگی و تراگونگی) در این آثار مشاهده می‏شود. این ارتباط بیشتر از نوع تراگونگی است. از میان مثنوی‏های عطار، بیشترین درصد حکایت‌های مشترک با تذکرة‏الاولیا به‏ترتیب در منطق‏الطیر، الهی‏نامه، مصیبت‏نامه و اسرارنامه مشاهده شد.

A Study of Attar’s Tazkereh al-Awliya and Mathnawis ‎based on Genet’s Hypertext Theory

Tazkereh alAwliya, which is the most important work of Attar’s prose and one of the greatest texts of mystical prose, has the potential to study intertextual relations with other works of mystics as well as Attar’s own Mathnawi. This descriptivecomparative study aims to show the textual relationship of 51 joint anecdotes of TazkerehalAwliya and Attar’s Mathnawiswith the hypertext approach, one of the five pillars of Gérard Genette’s theory of transtextuality. The results of the research show a broad relationship between Tazkereh AlAwliya and Attar’s Mathnawis. Both types of hypertext, homogeneity, and tragedy, are observed in these works. This connection is more than the type of tragedy, and among Attar’s Mathnawis, AlTair, Elahinameh, Misibatnameh, and Asrarnameh, respectively, have the highest percentage of common anecdotes with Tazkereh alAwliya.