سنتی باستانی در نظام خانقاه ‏(ریشه‌یابی قاعدة «لا سلام علی الاکل»)‏

تصوف مجموعه‌ای از اصول عقیدتی و آداب ظاهری است. بی‌شک هر دوی این ساحت‌ها با آیین‌هایی خارج از مرزهای تصوف در ارتباط بوده‌ و از آنها تاثیر پذیرفته است؛ برای مثال، بسیاری از آداب ظاهری تصوف از آیین فتوت متاثر است. در این پژوهش به یکی از آداب ظاهری و رسوم خانقاهی پرداخته می‌شود که احتمالاً با آیین فتوت از مجموعة آداب ایران باستان به مجموعة آداب تصوف اسلامی وارد و در مراحل بعدی، حتی حدیث نبوی تصور شده است. براساس این سنت کهن، فرد از سخن‌گفتن در زمان غذاخوردن منع می‌شود. گرچه برخی از محققین ابوسعید ابوالخیر را مبدع احتمالی این سنت برشمرده‌اند، چنین سنتی در اساطیر و آموزه‌های مزدیسنایی، آداب ملوک ساسانی و آیین فتوت سابقه داشته است و به نظر می‌رسد پس از ظهور اسلام، با آیین فتوت به نظام خانقاه راه یافته است. با بررسی منابع زردشتی، فتوت‌نامه‌ها، متون صوفیه و غیره می‌توان سیر انتقال این سنت را از آداب ایران باستان به تصوف اسلامی پیگیری کرد. ریشه‌یابی چنین سنت‌هایی در میان آیین‌های دیگر، ما را در ترسیم تصویری روشن‌تر از شیوة شکل‌گیری نظام خانقاه یاری می‌کند.