درنگی در معنای چند واژه و تعبیر در تذکرة‌الاولیاء

انجام‌گرفتن تصحیحی جدید از هر کتاب ـ به‌شرطِ رعایت اسلوب‌ها و معیارهای علمی ـ مسیر را برای پژوهش‌های بعدی هموارتر می‌کند. خوشبختانه در سال‌های اخیر، تصحیح استاد شفیعی‌کدکنی از تذکرة‌الاولیای عطار این امکان را برای پژوهشگران فراهم کرد تا به افق‌های جدیدی از این کتاب دست یابند. آشنایی مصحّح با اسلوب‌ها و معیارهای علمیِ فنّ تصحیح، توانمندی او در تاویل و تفسیرِ زبان بزرگان عرفان، انجام‌گرفتنِ تصحیح در بازۀ زمانی طولانی و نگارش تعلیقاتی ارزشمند ازجمله ویژگی‌هایی است که این تصحیح را معتبرترین کار انجام‌گرفته دربارۀ تذکرةالاولیاء معرفی می‌کند. نویسندة این پژوهش با استفاده از منابع‌ کتابخانه‌ای و به‌شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی می‌کوشد دربارة معنای چند واژه و تعبیر که شفیعی‌کدکنی در تعلیقات بدان‌ها پرداخته است، توضیحات بیشتری ارائه کنند. ضرورت پژوهشْ اهمیتِ پرداختن به واژگان و تعبیرات به‌کاررفته در آثار عطار نیشابوری است که نتیجۀ آن، آسان‌کردنِ فهم متن برای مخاطبان خواهد بود. در این مقاله، واژگانی مانندِ «سکیل» و «پاشِش» و تعبیراتی مثل «صفراکردن»، «به سخن راست نهادن»، «راهِ کسی انجام‌گرفتن»، «بر یک خشت گشتن» و «سر ازسوی کسی افتادن» بررسی شده است. نتیجۀ پژوهش نشان می‌دهد مفاهیم سیّالِ واژگان زبان فارسی، کم‌کاربرد بودن برخی کلمات و تعبیرات، عدول از شکل کتابتیِ واژگان در نسخۀ اساس و همچنین خوگرشدن مصحّح با یک شکل یا یک مفهوم خاص از واژه یا تعبیر، از مهم‌ترین عواملی است که کاستی‌هایی در درک مفهوم واژگان و تعبیرات تذکرة‌الاولیاء ایجاد کرده و موجب توضیحاتی نارسا دربارۀ برخی عبارات شده است.