جایگاه فاطمه امّ علی مهد علیه در تصوف و فتوت اسلامی
|
|
|
|
|
نویسنده
|
حسینی مریم
|
منبع
|
پژوهش هاي ادب عرفاني (گوهر گويا) - 1398 - دوره : 13 - شماره : 3 - صفحه:123 -142
|
|
|
چکیده
|
یکی از زنانی که در تاریخ و فرهنگ کهن ایران و اسلام نقش برجستهای ایفا کرده، فاطمه امّ علی (متوفی حدود 250 ق.) همسر احمد بن خضرویه (متوفی 240 ق.) از عارفان و فتیان قرن سوم هجری است. دربارۀ زندگی این بانوی فرهیخته اطلاعات پراکندهای موجود است؛ اما با توجه به اینکه نام او همواره در کنار نام همسرش در تذکرهها آمده است، میتوان با جمعآوری دادهها به شرح احوال و آرا و سخنان وی دست یافت و تلاشهای او را برای یافتن جایگاهی درخور در تصوف و فتوت اسلامی نشان داد و ستود. نویسنده این مقاله میکوشد با تحلیل گفتمانهای موجود در عصر فاطمه، افزونبر ترسیم نقش او در حمایت و یا برانداختن آن گفتمانها، حقایق پنهان تاریخی را آشکار کند. با استفاده از نظریه انواع سرمایههای پیر بوردیو میتوان به اثبات این مطلب پرداخت که فاطمه امّ علی ـ فرزند دختر یکی از خانوادههای اشراف و بزرگان بلخ ـ با تکیه بر سرمایۀ اقتصادی و نمادین میکوشد سرمایۀ فرهنگی درخوری برای خود فراهم آورد و با ورود به گفتمان صوفیه و اهالی فتوت به سرمایۀ اجتماعی و جایگاه اجتماعی سزاوار دست یابد. همچنین توانسته است با ورود به حلقههای تصوف و اهل فتوت در مقابل گفتمان مردسالاری روزگار خود بایستد و نگرش زنگریز حاکم بر آن را به حاشیه براند. روش این پژوهش در بخش مرکزی مقاله، شیوۀ پژوهش تاریخی است؛ در آن بخش به جستوجوی منابع درباره زندگی، احوال و آثار ام علی اقدام شده است. شیوۀ پژوهش در بخش دیگر مقاله تحلیلی ـ توصیفی بوده و از نظریه سرمایه پیر بوردیو و دیدگاه زنمبنای والترز در چهارچوب نظری این پژوهش استفاده شده است.
|
کلیدواژه
|
تصوف، امّ علی، احمد بن خضرویه، گفتمان فتوت، مردسالاری، هویّت، سرمایه فرهنگی، سرمایه اجتماعی
|
آدرس
|
دانشگاه الزهرا (س), ایران
|
پست الکترونیکی
|
drhoseini@ drhoseini@alzahra.ac.ir
|
|
|
|
|