‏«موی چینی» بیدل دهلوی گره‌گشایی بیت‌هایی از بیدل با مضمون «موی چینی»‏

بیدل دهلوی از شاعران نامدار سبک هندی است که شیوة متفاوت سخن‌سرایی‌اش او را در میدان داوری‌های گوناگون قرار داده است. کمتر کسی‌ است که هنگام داوری دربارة شعر بیدل به پیچیدگی سخن او و دیرآشنایی‌اش اشاره نکرده باشد. همچنین از کسانی که با شعر بیدل آشتی کرده و با آن مانوس شده‌اند کمتر کسی است که بر دلربایی شگفت‌انگیز شعر او پای نفشرده باشد. برای ورود به ساختمان مرتفع و تودرتوی شعر بیدل، کلیدهایی لازم است که بیشتر آن کلیدها را در همان دیوان بیدل می‌توان به دست آورد. یکی از ویژگی‌های آشکار بیدل نونگری اوست. قدرت بیدل در ایجاد رابطه‌های تازه میان پدیده‌ها و خروج پی‌درپی او از هنجارهای متداول ادبی، دریافت بخش مهمی از شعرهای او را دچار اختلال می‌کند. در این جستار یکی از ترکیب‌های شعر بیدل (موی چینی) که در برخی ابیات او ایجاد پیچیدگی کرده، بررسی و بازنمایی شده است. با درنگ همه‌جانبه در مضمون «موی چینی» در دیوان غزلیات بیدل و پیوند آن با عناصر دیگر، یازده رابطة پایه‌ای در این مقاله، بازشناسی شد و با توضیح و تبیین این روابط یازده‌گانه (صدا و سرمه، شب، سایه، جوانی، تراشیدن، شکست دل، فغفور، شانه، عجز و توانگری، سفال، پرچم و علم) گره تعدادی از بیت‌های بیدل گشوده شد.