قاعده‌افزایی تکرار فعل «قال» در راستای تبدیل آن به الگوی گفت‌وگو در قرآن

قرآن هرچند که یک کتاب دینی و ایدئولوژیک است، اما تنها کارکرد ارجاعی ندارد. در رساندن محتوا به مخاطبانش از قدرت زبان نهایت بهره را برده و موجب نزدیک شدن آن به زبان شعری و ادبی شده است. حال این سوال پیش می‌آید که این زبان ادبی به چه شکل در قرآن آمده است؟ قرآن برای رسیدن به هدفش که تاثیر و جلب نظر مخاطب می‌باشد، سبک ادبی منحصر به‌فردی دارد که تابع نظم شعر نیست، ولی از قواعد زبان شعری و نظام آن برخوردار است. با توجه به آرای صورتگرایان که برای بررسی زبان ادبی به تمایز دو فرایند خودکاری و برجسته‌سازی زبان معتقدند، زبان قرآن نیز صرفاً به بیان موضوع نمی‌پردازد، بلکه برای رساندن محتوای معین سعی دارد که در شیوه‌ بیان خود، با بهره‌گیری از زبان ادبی، دریافت مدلول را به تاخیر بیندازد که این امر، ذهن خواننده را درگیر نموده و موجب گسترش معنا می‌شود. این فرایند به‌وسیله‌ تکرار، موجب قاعده‌افزایی و برجسته‌سازی در کلام می‌گردد. در این تحقیق با روش توصیفی ـ تحلیلی، سعی بر آن است که برجسته‌سازی فعل «قال» و مشتقات آن از طریق تکرار بررسی شود. این فرایند همگام با متن پویای جامعه‌ای که طالب تفکر و تامل است، راه را برای دیالوگ، چندصدایی و تفاهم هموار می‌کند. در واقع بسامد بالای فعل «قال» و مشتقاتش (1717 بار) در ساختار قرآن و برجسته شدن این کلمه در برونه‌ زبان، چنان قدرتی به درونه‌ زبان بخشیده است که قادر به تحلیل ساختار است.