نقد روشی و محتوایی انگاره سیاق رکوعات در فرایند فهم قرآن کریم (با تاکید بر دیدگاه مرحوم لسانی فشارکی)

در طول دهه‌های گذشته، به دلیل حمایت جمهوری اسلامی از آموزش همگانی تفسیر و تدبر قرآن کریم و تلاش در توسعه فرهنگ قرآنی، بسیاری از دغدغه‌مندان عرصه تفسیر، کوشش‌ها و روش‌هایی را برای فهم و بهره‌مندی مردم از هدایت‌گری قرآن کریم ارائه کردند. یکی از گسترده‌ترین این فعالیت‌ها، تدبر و یا تحقیق موضوعی است که توسط مرحوم لسانی فشارکی ارائه شده و علاقمندان بسیاری به این حوزه روی آورده‌اند. اما روشی که این قرآن‌پژوه برای تعیین سیاق ارائه کرده، روشی نقلی و غیر معتبر است که نمی‌تواند مبنای تعیین سیاق قرار گیرد. وی مبنای تعیین سیاق را رکوعاتی قرار داده که در سده نخست هجری، برای نماز تراویح استفاده می‌شده است. این پژوهش با استفاده از دو محور نقد روشی و محتوایی، مبنای سیاق رکوعات را به‌عنوان یک خطای آشکار در فرایند فهم؛ چه از نظر روش و چه به‌صورت عینی و از جهت محتوا، در فهم سوره فرقان معرفی کرده و استفاده از وحدت موضوعی را راهکاری برای تعیین سیاق ارائه می‌کند که می‌تواند منجر به پویایی تفسیر گردد.

methodological and content criticism of supposition of the context of thematic units (rukū‘āt) in the process of understanding the holy qur’an(with an emphasis on the viewpoint of the late lisānī fashārakī)

over the past decades, due to the islamic republic’s support for public education in the interpretation and contemplation of the holy qur’an and efforts to foster qur’anic culture, many people who were concerned for the interpretation have made attempts and provided methods for people’s understanding and benefitting from the guidance of the holy qur’an. one of the most extensive of these activities is the contemplation on thematic research presented by the late lisānī fashārakī, and many enthusiasts have turned to this field. however, the method that this qur’an scholar has presented for determining the context is a textual and unreliable method that cannot be the basis for determining the context. he has based determining the context on the thematic units (rukū‘āt) that was used for tarāwīḥ prayers in the first century ah. using two axes of methodological and content criticism, this research introduces the basis for the context of rukū‘āt as an obvious flaw in the process of understanding, both in terms of method and objectively and in terms of content, in understanding sūrat al-furqān, and presents the use of thematic unity as a working procedure for determining the context, which can lead to the dynamics of interpretation.