امکان ‌سنجی معنای «کُنْ فَیکُونْ» برای واژه «صَمَد» با نظری بر اهداف هستی - خداشناسی سوره توحید

«صمد» از واژگان مورد اختلاف مفسران، در برخی منابع لغوی، روایی و تفسیری، به «کُن فَیَکون» یا فاعلیت امری خداوند و مقوله آفرینش تبیین شده است. این پژوهش، امکان معنای «کُنْ فَیکُونْ» را برای «صَمَد» با نظر به هدف سوره توحید مورد سنجش قرار داده است. مشاهده معنای صنع الهی و فاعلیت امری (کُنْ فَیکُونْ) برای واژه «صَمَد» در متون لغوی، روایی و تفسیری، وجود اهداف هستی-خداشناسی در حیطه‌های معرفتی ذات، صفات، اسماء و افعال خداوند در سوره توحید، و همچنین صفت فعل بودن «صَمَد»، معنای کُن فَیَکون (صُنع لا مِن شئ) را برای «صَمَد» ممکن می‌سازد. همچنین معنای مختار، ارتباط وثیقی با دیگر آیات سوره توحید دارد و لحاظ آن با نظر به هدف سوره، ظرفیت پاسخگویی به برخی شبهات هستی-خداشناسی را دارد. خداوندی که خلق و امر به دستان اوست، خالقی است فراتر از چیزی که می‌زاید، زاییده می‌شود و همسری داشته باشد؛ او خالقی است که با «کُنْ فَیکُونْ» ابداع می‌کند.

feasibility study of the meaning of kun fa yakūn for the word ṣamad

ṣamad (the eternal), as one of the words disputed by the interpreters, is explained in some lexical, narrative, and exegetical sources as kun fa yakūn (be, and it was) or the subjectivity of god’s command and the category of creation. this research has surveyed the feasibility of the meaning of kun fa yakūn for ṣamad considering the purpose of sūrat al-tawḥīd. observing the meaning of divine creation and the subjectivity of command kun fa yakūn for the word ṣamad in the lexical, narrative and exegetical texts, the existence of existential-theological goals in the epistemic areas of god’s essence, attributes, names and actions in sūrat al-tawḥīd, as well as the attribute of ṣamad as being a verb, makes the meaning of kun fa yakūn (ṣun‘ lā min shay‘ = created from nothing) possible for ṣamad. also, the meaning of mukhtār (self-determined) has an authenticated relationship with other verses of sūrat al-tawḥīd, and considering its purpose, it has the capacity to answer some existential-theological misconceptions. god, in whose hands lies the creation and the command, is a creator who transcends what he creates, being born, and having a spouse; he innovates by kun fa yakūn.