پژوهشی تطبییقی در چیستی تفاسیر زیبایی ‌شناختی و بلاغی

تفسیر زیبایی ‌شناختی از رویکردهای به‌نسبت جدید در تفسیر قرآن است. این گونه تفسیری که در شش نوع گرایشی، روشی، درون‌سوره‌ای (ساختاری)، فراسوره‌ای، بین‌سوره‌ای و فراقرآنی تعقیب می‌شود، با نگاه توصیفی به تفاسیر بلاغی، با تفسیر بلاغی رابطه‌ عموم و خصوص مطلق، و با نگاه دانشی به آن، رابطه عموم و خصوص من وجه دارد. بیشتر تفاوت این دو گونه تفسیری افزون بر تفاوت از حیث مفهوم‌شناسی، از نگاه هرمنوتیکی و قصد گوینده و نیز از جهت قلمرو می‌باشد. از میان انواع یادشده تفسیر زیبایی‌شناختی، دو نوع گرایشی و درون‌سوره‌ای (ساختاری) مورد توجه مفسران و قرآن‌پژوهان قرار دارد، اما گونه‌های دیگر، به‌ویژه‌ انواع روشی و بین‌‌سوره‌ای، کمتر مورد توجه بوده و می‌توان آن دو را رویکردهای غایب در فرایند تفسیری غالب تفاسیر قلمداد کرد. نکته مهم در این حوزه مطالعاتی، حضور تفسیر زیبایی‌شناختی روشی در جایگاه قرینه تفسیری است که با تکیه بر آن، می‌توان به فهم صحیح از متن دست یافت و یا به نقد و بررسی احتمالات تفسیری روی آورد. مقاله حاضر می‌کوشد انواع تفاسیر زیبایی‌شناختی را تشریح کرده و نسبت آنها را با تفسیر بلاغی از ابعاد مختلف بررسی نماید.

a comparative research on the quiddity of the aesthetic and rhetorical interpretations

aesthetic interpretation is one of the relatively new approaches in qur’an interpretation. this kind of interpretation, which is followed in six types of tendentious, methodical, intra-sūra (structural), extra-sūra, inter-sūra and extra-qur’anic, with a descriptive look at rhetorical interpretations, has an absolute generality and peculiarity relation with the rhetorical interpretation, and with a scientific look at them, a relation of generality and peculiarity in some respect. most of the difference between these two types of interpretation is, in addition to the difference in terms of conceptology, from the hermeneutic perspective, the intention of the speaker, and in terms of the territory. from among the above-mentioned types of aesthetic interpretation, two types of tendency and intra-sūra (structural) are of interest to the interpreters and the qur’an scholars, but other types, especially the methodical and inter-sūra types, have received less attention and can be considered as approaches absent in the interpretative process of most of interpretations. the important point in this field of study is the presence of methodical aesthetic interpretation as the interpretative evidence, relying on which, one can achieve a correct understanding of the text or turn to the criticism and review of interpretation probabilities. this article tries to explain different types of aesthetic interpretations and examine their relationship with rhetorical interpretation from various dimensions.