واکاوی مصداق «دابّه» در آیه 82 نمل بر پایه شیوه زبانی «تجرید»

یکی از آیات بحث‌برانگیز قرآن، آیه 82 سوره نمل است. قرآن‌پژوهان بر اساس اطلاعات درون‌متنی، ماهیت و مصداق «دابّه» را در این آیه مبهم دیده‌اند. از آنجا که ابهام در ویژگی‌های «دابّه»، پیام همه آیه را نیز مبهم می‌سازد، بسیاری از مفسران تلاش کرده‌اند با یاری گرفتن از گزاره‌های گوناگون بیرون از قرآن، مصداق «دابّه» و پیام آیه را آشکار کنند، ولی این مصداق‌شناسی‌ها، از منظرهای مختلف دچار چالش‌ است. پژوهش پیش رو در پی آن برآمده تا با واکاوی ساختار «تجرید»، از داده‌های خود آیه، مصداق ظاهری «دابّه» و دلالت آیه در بافت نزول را آشکار سازد. در این نوشتار بر پایه تحلیلِ ساختار متن، نشان داده شد مصداق خارجی «دابّه» با مصداق «الارض» یکی است و این دو عنوان، هم‌مرجع (هم‌مصداق) هستند. در مجموع به‌دست آمد که این آیه، ویژگی «زمین» را در قیامت توصیف می‌کند. این آیه به شیوه زبانی تجرید می‌گوید: «در آستانه قیامت آشکار خواهد شد که «زمین»، جنبنده‌ای در کمال ویژگیِ آگاهی است و در آن روز، «زمین» بر رفتار منکران قیامت، شهادت خواهد داد.»

analysis of the referent of dābbah in verse 82 of sūrat al-naml based on the linguistic method of “tajrīd”

one of the controversial verses of the qur’an is verse 82 of sūrat al-naml. qur’an researchers have found the nature and meaning of dābbah in this verse as ambiguous based on intra-textual information. since the ambiguity in the characteristics of dābbah also obscures the message of the whole verse, many commentators have tried to reveal the meaning of dābbah and the message of the verse with the help of various propositions outside the qur’an, but these epistemologies are challenged from different perspectives. the present research has sought to reveal the apparent instance of dābbah and the implication of the verse in the context of revelation by analyzing the structure of “tajrīd” from the data of the verse itself. in this article, based on the analysis of the structure of the text, it was shown that the external instance of dābbah is the same as the instance of ‘al-arḍ (earth) and these two notiions are of similar reference (coreference). in general, it was found that this verse describes the feature of “earth” on the day of judgment. this verse says using the linguistic method tajrīd: “on the brink of the day of judgment, it will be revealed that the ‘earth’ is a living being full of consciousness, and on that day, the ‘earth’ will testify to the behavior of the deniers of the day of judgment.”