نگرشی جامع به گونه‌شناسی تقدیم و تاخیر لفظی در قرآن

دانش تقدیم و تاخیر از دیرباز مورد توجه علمای بلاغت و علوم قرآن بوده است. کاربرد این فن به منظور زیباسازی کلام، بیان حصر، تاکید بیشتر بر نکته‌ای، اهمیت صفتی بر صفت دیگر و یا خبری بر خبر دیگر در کلام است. این دانش از سوی دانشمندان متقدم و متاخر به گونه‌هایی تقسیم شده که نیاز به بازبینی و بررسی دارند. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی، در پی آن است که پس از تبیین گونه‌های ارائه شده، نخست به نقد و بررسی آنها پرداخته و در پایان با ارائه دسته‌بندی جامع، دیدگاه‌های قبلی را غنی‌تر سازد.در پایان گونه‌شناسی تقدیم و تاخیرهای لفظی در شش دسته قرار می‌گیرد که شامل تقدیم و تاخیر نحویِ وجوبی، نحویِ جوازی، نحوی اضطراری، رتبی، تفسیری و مقایسه‌ای می‌شود که نوع نحوی اضطراری در قرآن شاهدی نداشته و غالباً مربوط به اشعار است. گونه‌شناسی مطرح‌شده در این پژوهش، کاستی‌های تقسیم‌بندی‌های پیشین را ندارد و در شناسایی نوع تقدیم و تاخیر الفاظ، عبارات و آیات قرآنی کارآمدتر است.

A Comprehensive Approach to the Typology of Verbal Priority and Posterity in the Qur’an

The knowledge of priority and posterity has long been of interest to the scholars of eloquence and Qur’anic sciences. This technique has been used to beautify the word, to express the limit, to emphasize more on a point, the importance of an attribute on another attribute or a report on another report in speech. This knowledge has been divided by scholars of priority and posterity into species that need to be reviewed and examined. With the descriptive-analytical study, this research first seeks to explain the proposed species and then to critique and review them, and in the end review them and finally to enrich the previous views by providing a comprehensive classification.Finally, the typology of priority and posterity fall into six categories, which include obligatory syntactic, permission syntactic, constraining syntactic, hierarchical, interpretive, and comparative priority and posterity, from among which obligatory syntactic has no example in the Qur’an and is mostly related to poetry. The typology presented in this research does not have the shortcomings of the previous divisions and is more efficient in identifying the type of priority and posterity of Qur’anic words, phrases and verses.