نگاهی مفهومی و آماری به روابط همسران از منظر قرآن کریم

«خانواده» نهادی مهم و بی‌بدیل و متشکل از اعضا و روابطی است و کارکردهای متعددی را در سطوح فردی و اجتماعی ارائه می‌دهد. یکی از زیرمنظومه‌های ارتباطی در خانواده، زیرمنظومه‌ روابط زوجیتی یا روابط همسران به‌عنوان رکن اصلی تشکیل و نگهداشت آن می‌باشد و در آیات متعددی از قرآن توصیف شده است. این پژوهش با نگاهی مفهومی و آماری، با هدف بررسی نظام روابط زوجیتی در قرآن، با رویکرد کیفی و مبتنی بر تکنیک «تحلیل مضمون»، به بررسی تمامی آیات مربوط و استخراج مفاهیم و مقولات نهفته در آنها اقدام نموده است. نتیجه آنکه روابط زوجیتی در قرآن با دو مقوله‌ کلان «اصول اخلاقی حاکم بر روابط» و «گستره‌ حقوق و تکالیف» قابل توصیف است. مقوله‌ اول، 12 مفهوم و 68 شاهد و مقوله‌ دوم، 6 مفهوم و 48 شاهد از آیات را دربر دارند. نظام روابط زوجیتی در قرآن نسبت به شاخص «جنسیت» حساس بوده، الگوهای متفاوتی را برای هر یک از زوجین ارائه نموده است.

A Conceptual and Statistical Glance at the Spouses’ Relationships from the Holy Qur’ān’s Perspective

“Family” is an important and matchless institution consisting of various members and relationships, which provides numerous functions in individual and social levels. One of the subdivisions of family relation is the subsystem of conjugal relations or the relation between spouses as the main pillars for its formation and maintenance described in various verses of the Qur’an. With a conceptual and statistic glance aiming at examining the conjugal relation system in the Qur’an and with a qualitative approach and based on the “content analysis” technique, this research has undertaken to examine all the related verses and extraction of the concepts and categories hidden in them. It is concluded that the conjugal relation in the Qur’an can be described by two great categories of “the ethical principles governing relations” and “the expanse of law and obligations”. The first category consists of 12 concepts and 68 examples and the second comprises of 6 concepts and 48 examples. The conjugal relation system in the Qur’an has been sensitive toward the “gender” index and has presented different models for each one of the spouses.