نقد محتوایی روایات ترتیب نزول با تاکید بر آیات حجاب

زمان نزول یکی از قراین مهم تفسیری است که از گذشته‌های دور، جسته و گریخته مورد توجه مفسران بوده و در عصر حاضر با اقبال بیشتری روبه‌رو شده است. این قرینه (و نه مبنای) تفسیری را می‌‌توان از راه‌های متعددی به‌دست آورد و یکی از اصلی‌ترین راه‌های دستیابی به آن از دیدگاه شماری از مفسران، روایات ترتیب نزول است. روشن است اگر فهرستی که این روایات گزارش کرده‌اند دچار آسیب باشد، برداشت مفسرانی که با اتکای به آنها سراغ قرآن می‌‌روند، با خلل روبه‌رو خواهد بود. بنابراین، در گام نخست باید اعتبار و حجیت این روایات از جهات مختلف، ازجمله محتوا بررسی شود. نگارنده در این مقال می‌‌کوشد این روایات را از جهت محتوا به بوته نقد برده، با واکاوی محتوایی، اعتبار آنها را بسنجد و بدین منظور، بررسی چینش درون سوره‌ای و بین‌سوره‌ای برخی آیات، به‌ویژه آیات حجاب (به لحاظ شفافیت و استواری قراین موجود در آنها) را در دستور کار قرار می‌‌دهد. فرضیه نگارنده این است که چینش آیات درون برخی سوره‌ها با توجه به شان نزول و موضوعات آنها و نیز قراین روشن آیات حجاب در دو سوره نور و احزاب با جایگاه سوره‌ها در فهرست نزولی همخوانی ندارد و بر عدم اعتبار فهرست‌های روایات ترتیب نزول سوره‌ها دلالت می‌‌کند.

Content Critique of the Narrations of the Revelation Order with an Emphasis on the Verses of Ḥijāb

The revelation time is one of the significant exegetical evidences that has since long ago been occasionally of interest to the interpreters and has drawn more attention in the present era. This exegetical evidence (and not basis) can be obtained in various ways. One of the major ways of attaining it, according to a number of interpreters’ attitude, is the narrations of revelation order. Obviously, if the list reporting these narrations is damaged, the impressions of the interpreters who refer to the Qur’an with reliance on them would face disruption. Therefore, in the first step, the validity and authenticity of these narrations should be examined from various aspects, including the content. In this research, the writer tries to put these narrations to critique in terms of content and to assess their validity by contextual exploration. To this end, he puts the study of intrachapter and interchapter arrangement of some verses on the agenda, especially the verses of ḥijāb (due to the transparency and consistency of the evidences in them). The author’s assumption is that the arrangement of the verses within some chapters do not comply with the status of the chapters in the revelation list with respect to their revelation occasion and themes as well as the clear evidences of the verses of ḥijab in two chapters of alNūr and alAḥzāb, and denotes the nonvalidity of the list of the narrations of the revelation order of the chapters.