تحلیل نقدهای علامه جوادی آملی در تفسیر تسنیم بر آرای تفسیری رشید رضا در المنار

یکی از برجسته‌ترین تفاسیر شیعه، تفسیر «تسنیم»، و از تفاسیر طراز اوّل قرآن کریم در میان تفاسیر اهل سنت، «تفسیر القرآن‌ الحکیم» مشهور به «المنار» می‌باشد. این دو تفسیر از دو خاستگاه فکری و اعتقادی متفاوت برآمده‌اند، اما از شیوه‌ها و اسلوب‌های مشترکی برخوردارند. به همین دلیل تفسیر المنار حضور قابل توجهی در تفسیر تسنیم دارد و شاهد مواجهه‌های مختلف آیت‌الله جوادی آملی با آراء المنار هستیم. این مواجهه‌ها در چهار محور تبیین، نقل، نقد یا تایید صورت گرفته و این پژوهش، با روش تحلیلی، متکفّل تحلیل نقدهای جزئی و کلی تفسیر تسنیم بر صاحب المنار می‌باشد. به این ترتیب که پس از نقل آرای تفسیری المنار، نقد یا نقدهای آیت‌الله جوادی آملی مطرح و سپس این نقدها، تحلیل و ارزیابی خواهند شد؛ اگر این نقدها وارد بود، دلیل آن ذکر و اگر وارد نبود نیز دلیل وارد نبودن آن مورد تحلیل قرار گیرد. در پایان اگر آیت‌الله جوادی در نقد خود نکته‌ای را متذکر نشده است، آن نکته ذکر و نقد ایشان تکمیل گردد. یافته‌های پژوهش حکایت از آن دارند که المنار در تفسیر آیات جانب‌دارانه و با پیش‌فرض عمل کرده و در برخی موارد، به تهمت‌های بی‌اساس و ناصواب مبادرت کرده است. در مقابل آیت‌الله جوادی علاوه بر ابطال اندیشه و روش رشید رضا، گرایش‌ها و تعصّبات ناصوابش را یادآور شده است.

Analysis of Ayatollah Javadi Amoli’s Critiques in Tafsīr-i Tasnīm of Rashid Reza’s Exegetical Opinions in Al-Manār

Tafsīri Tasnīm, is one of the most eminent Shi’a interpretations and Tafsīr alQur’ān alḤakīm, known as AlManār, is one of the high ranking interpretations among the Sunni tafsīrs. These two interpretations have originated from two different intellectual and ideological sources, but they enjoy common procedures and styles. That is why AlManār has a noticeable presence in Tafsīri Tasnīm, where we see various instances of Ayatollah Javadi Amoli’s confrontations with AlManār’s opinion. These confrontations have taken place on four bases of elucidation, narration, critique, or confirmation and the present research is undertaking, with an analytical method, to analyze the partial and general critiques of Tafsīri Tasnīm on AlManār’s author. That is to say, after quoting AlManār’s exegetical viewpoints, Ayatollah Javadi Amoli’s critiques are brought up and then analyzed and evaluated; if these critiques are valid, their reasons are mentioned and if not, the reason for their invalidity are analyzed. In the end, if Ayatollah Javadi had missed a point in his critique, the point will be touched upon and the critique completed. The findings of the research denote that AlManār has acted withprejudice and presupposition in interpretation of the verses and in some cases has perpetrated baseless and incorrect accusations. In contrast, Ayatollah Javadi Amoli has refuted Rashid Reza’s thought and method while mentioning his incorrect tendencies and prejudices.