موانع پایبندی به هنجارها از نگاه قرآن کریم

فرهنگ دینی اسلام که در کتاب آسمانی قرآن کریم تجلی یافته و مدعی معرفی آرمان‌ها و اهداف متعالی برای سعادت در حیات فردی و اجتماعی انسان است، توجه ویژه‌ای به بیان هنجارها و ارزش‌های متعالی داشته است. از این منظر، جامعه آرمانی اسلام آن اجتماعی است که بتواند زمینه تحقق هر چه بیشتر این ارزش‌ها و هنجارها را در میان مسلمانان فراهم آورده و از این طریق، سعادت زندگی دنیوی و اخروی آنها را تضمین نماید. واضح است که استقرار ارزش‌ها و هنجارهای مطلوب دینی در جامعه مسلمانان منوط به مجموعه‌ای از شرایط و عوامل سلبی و ایجابی است که عدم توجه مناسب به آنها نه تنها در تحقق فرهنگ دینی اخلال ایجاد می‌کند، بلکه موجب تسهیل در ورود و پذیرش الگوهایی می‌شود که بسا تعارض جدی با ارزش‌ها و هنجارهای مورد نظر اسلام داشته باشد. این نوشتار تلاش دارد به بررسی زمینه‌ها و عواملی که از دیدگاه قرآن مانع تحقق و اشاعه هنجارهای مطلوب و مورد نظر شریعت اسلام و در نتیجه هنجارمند شدن جامعه مسلمانان می‌شود، بپردازد.

The Barriers of Conforming to the Norms in the Qur’ān

The religious culture of Islam is reflected in the divine book of the Qur’ān, a book that claims it presents transcendent aims and ideals to bring felicity in human’s individual and social life. This book has paid special attention to stating transcendent norms and values. From this perspective, a utopian Islamic society is the one which can pave the grounds for meeting such transcendent norms and values for Muslims and thereby it can guarantee their worldly life and afterlife felicity. Clearly, establishment of desirable religious norms and values in Muslim society depends on some negative and affirmative conditions and factors that any indifference to these factors and conditions would not only end in making trouble in fulfillment of religious culture, but also would facilitate the entrance and admission of the patterns which are in obvious contradiction with the Islamic intended values and norms. This paper attempts to study the grounds and factors which impede the fulfillment and spread of desirable norms as approved by Islamic sharia and to investigate the factors which result in conforming to Muslim society norms.