نقدی بر حکم فقهی مهلت دو ساله پرداخت دیه قتل شبه عمد

در باب مهلت پرداخت دیه قتل شبه عمد، فتاوای اصحاب امامیه متفاوت است؛ به‌طوری‌که تتبع جستار حاضر در آثار مکتوب فقهی، وجود چهار نظریه را در فرض مسئله مورد شناسایی قرار داده است: 1 وجوب پرداخت دیه قتل شبه عمد ظرف مدت دو سال (دیدگاه مشهور) 2 وجوب پرداخت دیه ظرف مدت یک سال(دیدگاه شیخ طوسی در خلاف) 3 در صورت تمکن مالی جانی، وجوب پرداخت دیه ظرف مدت یک سال و در صورت عدم تمکن مالی وی، وجوب پرداخت دیه ظرف مدت دو سال(دیدگاه ابن حمزه) 4 وجوب پرداخت دیه ظرف مدت سه سال (دیدگاه آیت ا... خوئی و برخی از معاصران). گرچه قانونگذار در ماده 488 قانون مجازات اسلامی از میان آرای موجود، دیدگاه مشهور را برگزیده است، اما برآیند پژوهش حاضر حاکی از ضعف دیدگاه مزبور است. نوشتار فرارو در پژوهشی توصیفی-تحلیلی و با نگاهی مسئله‌محورانه، پس از تبیین اقوال موجود در مسئله و ارزیابی و تحلیل مستندات آن ها، قول به «وجوب پرداخت دیه ظرف سه سال» را قابل دفاع و صائب دانسته است؛ این نظریه اگرچه مخالف برداشت مشهور فقیهان امامی است؛ لکن تعداد زیادی از فقهای معاصر را با خود همراه نموده است.

criticism of jurisdictional order two-year deadline for payment of quasi-intentional homicide diyat

regarding the deadline for paying dowry for intentional murder, the fatwas of the imamiyya companions are different; so that following the current research in legal written works, the existence of four theories has been identified in the assumption of the problem: 1- obligation to pay ransom for pseudo-intentional murder within two years (popular view) 2- obligation to pay ransom within one year (sheikh's viewpoint) tusi disagrees) 3- if the person is financially capable, the obligation to pay the dowry within one year and if he is not financially able, the obligation to pay the dowry within a period of two years (ibn hamzah's point of view) 4- the obligation to pay the dowry within a period of three years (viewpoint ayat... khoi and some contemporaries). although the legislator in article 488 of the islamic penal code has chosen the well-known view from among the existing views, the results of the present study indicate the weakness of the said view. in a descriptive-analytical research and with a problem-oriented perspective, after explaining the statements in the problem and evaluating and analyzing their documents, the promise of obligation to pay the debt within three years is defensible and correct; although this theory is against the famous opinion of imami jurists; but he has brought a large number of contemporary jurists with him.