بازپژوهی فقهی مسئولیت کیفری ناظر غیر دیده بان در جنایت قتل عمد

دیده‌بانی در جنایت قتل که موجب تسهیل در تحقق جرم می‏شود، از مصادیق معاونت بوده و از نظر حقوقی به دلیل نظریه استعاره مجرمیت معاونت از جرم اصلی، قابل مجازات است و از نظر فقهی، با توجه به روایات موجود، مجازات کور کردن چشم برای دیده‌بان پیش‌بینی شده است. اما در مورد ناظر غیر دیده بان مشهور فقها هیچ گونه مسئولیتی را متوجه شخص ناظر نمی دانند درحالی‌که در فرض وجود وظیفه قانونی و ترک فعل از سوی ناظر ترتب مسئولیت کیفری امری انکار ناپذیر می باشد. از سوی دیگر در صورت عدم وجود مسئولیت قانونی، با سنجش حالت ناظر نسبت به مجنی علیه ترتب مسئولیت کیفری از راه معاونت و تسبیب امکان پذیر است. و با استناد به قاعده «حرمت اعانت بر اثم» و براساس قاعده «التعزیر لکل امر محرّم» قابلیت مجازات  ناظر غیر دیده بان ثابت می باشد . در این پژوهش تلاش شده با بررسی نظریات مختلف، مسئولیت کیفری ناظر غیر دیده بان در جنایت به اثبات برسد تا با لزوم اقدام متناسب از سوی حاضران در صحنه قتل، از تحقق جرائم و آسیب‌های اجتماعی پیشگیری شود.

Jurisprudential review of the criminal responsibility of the non-observer in the crime of intentional homicide

Surveillance in the crime of murder, which facilitates the realization of the crime, is one of the examples of the vice and is punishable from the legal point of view due to the theory of the metaphor of the guilt of the vice from the main crime. And from the point of view of jurisprudence, based on the existing traditions, the punishment of blinding the eye is foreseen for the watcher. But in the case of a supervisor who does not guard, the famous jurists do not consider any responsibility towards the supervisor. While assuming the existence of a legal duty and leaving the legal duty on the part of the supervisor, the order of criminal liability is undeniable. On the other hand, if there is no legal responsibility, by measuring the state of the observer in relation to the victim, it is possible to prove the order of criminal responsibility through being a deputy and causation. And by referring to the rule of &sanctity of helping the wrongdoer& and based on the rule of &tazir for the sake of forbidden things&, the possibility of punishing noncustodian supervisors is proven. In this research, an attempt has been made to prove the criminal responsibility of the nonobserver in the crime by examining different theories, so that the realization of crimes and social harms can be prevented by taking appropriate action from those present at the crime scene.