قلمرو اختیارقاضی دراعمال مجازات بارویکردی به قانون مجازات اسلامی مصوب 1392

فقها در یک تقسیم بندی، مجازات های اسلامی را به دو دسته ثابت و متغیر تقسیم کرده اند. چنانکه حدود، قصاص و دیات جز مجازات های لایتغیر و مجازات های تعزیری در دسته دوم قرارمی گیرند. شاخص کلی مجازات های تعزیری امکان اعمال اصل فردی کردن مجازات ها می باشد و لذا حاکم بر مبنای قاعده "التعزیر بما یراه الحاکم " دارای اختیار گسترده ای در اعمال مجازات طبق صلاحدید خود می باشد. قدرت قضات دراعمال تعزیرات محدود به فقه نبوده بلکه در حقوق موضوعه نیز، قاضی دارای اختیارات زیادی در اجرای مجازات های تعزیری می باشد. شناخت دقیق موضوع مستلزم بررسی و پاسخگویی به چند سوال است. اینکه منظور از حاکم در قاعده فوق کیست؟دامنه اختیارات قاضی تا چه حد بوده و مکانیسم های موجود در اعمال اختیارات قضایی در این خصوص چیست؟ در این مقاله در کنار بازشناسی اختیارقضات دراعمال تعزیرات به بررسی مفاهیمی چون حاکم، دامنه اختیار وی و مکانسیم های اعمال اختیار به تفکیک فقه و حقوق موضوعه پرداخته می شود.

The Scope of the Authority of the Judge in the Exercise of Punishment According to Penal Code 1392

The jurists have divided the Islamic punishments to variable and fixed punishments. On this basis, hudud, death (qisas) and blood money penalties are deemed to be fixed and discretionary punishments (tazir) are categorized in the second group.  The general principle in Tazir punishments is the individualization of the punishment. Therefore, according to the rule "Alta’zir bema yarah alHakim (penalties issued under of the discretion judges)", the judges have considerable authority in the exercise of punishments based on their discretions and expediency. The power of the judges to apply punishment is not confined to the jurisprudence, but also to the substantive positive law where the judge has also a considerable authority to enforce these types of discretionary punishments. For a precise understanding of this issue, it is necessary to answer a few questions:  What does the above principle mean by the word "ruler"?  How much is the authority range of the judge and what are the existing mechanisms in the exercise of judicial authority? In this paper, along with the recognition of the authority of judges in the exercise of discretionary punishments, concepts such as the judge and the scope of his authority and mechanisms for the exercise of authority according to the positive law and jurisprudence would be studied.