استنباط حکم شرعی و اثبات دعوای کیفری در برزخ تعارض ادلّه: نقاط اشتراک و افتراق

در سال 1392 ه.ق قانونگذار جمهوری اسلامی ایران برای نخستین بار موادی از قانون مجازات اسلامی را به واقعه ی «تعارض ادلّه ی اثبات دعوای کیفری» اختصاص داد. در این مواد بدون اشاره به شرایط وقوع تعارض، به برخی مصادیق تعارض ادلّه اثبات دعوا اشاره شده و راهکارهایی ارائه گشته است. اگرچه این اقدام بعنوان نخستین گامِ قاعده مندسازی واقعه تعارض ادله اثبات دعوا درخور تقدیر است، اما نمی تواند راهنمایی جامع و مانع برای قضات محاکم کیفری به شمار آید؛ زیرا ارائه ی تصویری جامع از واقعۀ یادشده، چه از جنبه شرایط وقوع و چه از جنبه راهکارهای گذار از آن، در گرو مطالعه دیدگاه های فقهی اصولی در خصوص «تعارض ادله استنباط احکام شرعی» بعنوان خاستگاه قواعد تعارض است. از این رو، پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی تلاش می کند دیدگاه های مذکور را واکاوی کرده و هم گرایی یا واگرایی آنها را نسبت به واقعه ی تعارض ادلۀ اثبات دعوا آشکار سازد. نتیجه پژوهش بیانگر آن است که شرایط لازم برای وقوع تعارض، اعم از اینکه بر ادله استنباط حکم شرعی سایه افکند یا بر ادله اثبات دعوی، یکسان است؛ حال آنکه گذر از آن در فرایند اثبات دعوای کیفری مستلزم برخی ملاحظات نسبت به فرایند استنباط حکم شرعی است.

Inference of Religious Laws, and Prove of Criminal Proceeding in Conflict of Evidences: Commons and Differences

Iran’s legislator, in  2013, for the first time provided the "conflict of evidences in prove of criminal proceeding" in some articles of Islamic Penal Code. In this respect without mention of occurrence terms, some cases of conflicts of evidences are mentioned, and some measures are provided. Although this matter is applicable as the first step to formalization of this conflict, whether in occurrence term or transitional solutions, it depends on jurisprudentiallegal notions about conflict of proofs of inference as the root of conflict principles. So, this research in a descriptiveanalytical manner seeks to study these point of views, and their convergence or divergence against conflicts of evidences of substantiation of claim. The findings shows that required terms of this conflict, whether for inference of religious laws or on evidences of substantiation of claims are the same; however solutions need more consideration in proof of criminal claim than procedure of inference of religious laws.