رهیافتی برای نظریه پردازی بنیادی در علوم انسانیبر اساس فلسفه اسلامی

پرسش اساسی که این مقاله به آن پاسخ می دهد آن است که مبنا و راه و روش ارتباط فلسفه اسلامی و علوم انسانی چیست؟ در این مقاله تلاش می شود تا با نمایاندن مناسبات فلسفه اسلامی و علوم انسانی، برای تداوم روشمند فلسفه اسلامی در جهت نظریه پردازی در علوم انسانی راهی پیدا شود. برای نیل به مقصود، هر گام به صورتِ طبیعی از گام قبلی برمی آید نوآوری اساسی مقاله بر اساس نظریه علامه طباطبایی درباره «فلسفه» شکل گرفته است. بر اساس نظریه علامه، مسیولیت اثبات وجود موضوع هر علم بر عهده فلسفه است. این در حالی است که از منظر مشهور اندیشمندان اسلامی، موضوع علم برای هویت بخشی هر علم، در مقایسه با دو ملاک دیگر یعنی «روش» و «غایت» ملاک بهتری است. از منظر علامه طباطبایی و استاد شهید مطهری وظیفه اساسی فلسفه، اثبات وجود موضوع هر علم و نیز تولید روش نظریه پردازی متناسب با موضوع آن علم است. مجموعه یافته های محصول اثبات وجود و نحوه وجود موضوع و نیز روش متناسب با آن، محتوای فلسفه علوم انسانی را می سازد. اگر فلسفه علوم انسانی به نحو روشمندی از معارف اسلامی مرتبط استخراج شود، به رویکردی اسلامی در قلمرو فلسفه علوم انسانی و در نتیجه به نقطه آغازی برای نظریه پردازی دست یافته ایم.