رابطه شیطان با قوه وهم در حکمت متعالیه

میان قوه وهم و شیطان شباهت های بسیاری وجود دارد؛ تا جایی که می توان وهم را در مملکت وجود انسان که عالم صغیر است به شیطان تشبیه کرد و شیطان را وهم عالم کبیر دانست. لذا شناخت هریک از واهمه و شیطان می تواند ما را در شناخت دیگری یاری رساند؛ همان طور که صدرالمتالهین در آثار خود این کار را انجام داده است. نقش وهم در وجود شیطان، نقشی اساسی است و از نظر صدرالمتالهین سقف ادراکات شیطان و نهایت علمی که او می تواند بدان دست یابد ادراکات وهمی است و او قدرت رسیدن به ادراکات ناب عقلی را ندارد؛ بنابراین شیطان در نهایت جهل مرکب است. از سوی دیگر تنها راه نفوذ شیطان به نفس انسان، قوه وهم است و او برای اضلال انسان راه نفوذ دیگری ندارد. از این جهات و نیز جهات دیگر، رابطه شیطان و قوه وهم بسیار مستحکم است و هرچه یکی بیشتر شناخته شود، دیگری نیز بهتر شناخته شده است. این مقاله به دنبال شناخت و تصویر صحیح تر از واهمه و شیطان به وسیله مقایسه آنها و بیان رابطه آنها با یکدیگر است که نتیجه عملی آن انگیزش به سوی طلب معرفت و جلوگیری از نفوذ شیطان و حرکت به سمت کمال انسانی است.