پیدایش نفس از نگاه فیلسوفان مشا ، صدرالمتالهین و استاد فیاضی

دیدگاه‏های بسیاری در حدوث یا قدم و همچنین جسمانیه‏الحدوث یا روحانیه‏الحدوث بودن نفس مطرح شده است. مشاییان نفس را جوهری مجرد می‏دانند که با حدوث بدن حادث شده و در عین حال مستقل از بدن است و ترکیبش با بدن، ترکیبی انضمامی است و براین‏اساس، با بدن ارتباطی تدبیری و تاثیر و تاثر متقابل دارند؛ اما به اعتقاد صدرالمتالهین حدوث نفس به‏صورت مجرد نیست، بلکه ماده در ذات و جوهریت خود اشتداد می‏یابد. این روند چنان پیش می‏رود که نفس از نظر ویژگی‏های فیزیولوژیک، علاوه بر مراتب نباتی و تجرد مثالی، یعنی مرتبه حیوانی، به جایی می‏رسد که شایستگی نفس ناطقه شدن را پیدا می‏کند و به حسب آن مرتبه، تجرد عقلانی می‏یابد. استاد فیاضی، حدوث نفس را پیش از بدن و به‏صورت مجرد می‏داند. نفس در جهت استکمال خود، بر بدن مسلط شده، آن را در اختیار و تحت ولایت خود می‏گیرد. علاقه و محبتی که میان نفس و بدن برقرار می‏شود، سبب تاثیر و تاثر میان آنها می‏گردد. ایشان به دلیل ناکارآمدی عقل در این مسیله، برای اثبات و تبیین دیدگاه خود، بیشتر بر ظهورات نقل تکیه می‏کند.