بررسی مسیله کلیات از منظر ابن‏سینا و تفسیر خواجه طوسی از آن با محوریت اشارات و تنبیهات

ابن‏سینا در آغاز الهیات اشارات مدعی می‏شود که از تفتیش در محسوسات می‏توان به وجود امری غیرمحسوس و مجرد پی برد. وی از طریق حمل ماهیات مخلوطه بر ماهیت لابشرط استدلال می‏کند که ماهیت لابشرط از عوارض مادی ماهیات مخلوطه مبراست و لذا غیرمحسوس است. بیان ابن‏سینا موهم آن است که وی ماهیت لابشرط مذکور را در خارج از اذهان موجود می‏داند، به‏گونه‏ای‏که خواجه طوسی برخلاف برخی دیگر کتبش که وجود امر کلی را در خارج ممتنع می‏داند، در تفسیر بیان ابن‏سینا حکم به خارجیت ماهیت لابشرط در عین نامحسوس بودن می‏کند؛ درحالی‏که به قرینه بیانات ابن‏سینا در دیگر کتبش، وی امر کلی را تنها در ذهن موجود می‏داند. به نظر می‏رسد که ابن‏سینا در اشارات درصدد اثبات آن است که ماهیت لابشرطِ در ظرف ذهن، امری مجرد است و از همین طریق وجودی مجرد را اثبات می‏کند.