هستی عقلی نفس از منظر عقل و نقل

درحالی‏که بسیاری از آیات و روایاتْ حاکی از خلقت نفس پیش از بدن هستند، ملّاصدرا مانند اکثر فلاسفه مسلمان، حدوث نفس را پیش از بدن مخالف ادله عقلی، و مستلزم محذورات فراوانی دانسته، و آن را انکار کرده است؛ اما به دلیل اهتمامی که به نشان دادن تطابق عقل و نقل داشته و برای حفظ حرمت ظواهر، کوشیده با تصرف در دلالت و ظهور ادله، سطحی برتر از معنای آیات و روایات ارایه، و مشکل پیش‏آمده را برطرف کند. وی معتقد بود که همه ادله حاکی از خلق روح پیش از بدن، درصدد بیان احوال نفس در عوالم برترند و نفس را به‏منزله کمالی از کمالات مبادی عالیه و موجودی در ضمن موجودات برتر توصیف می‏کنند؛ یعنی ادله مزبور، ناظر به وجود عقلی نفس‏اند نه وجود نفسی آن. در این مقاله، ضمن تبیین و تثبیت آموزه «هستی عقلی نفس»، پاره‏ای از اشکالات عقلی و نقلی به آن را پاسخ داده‏ایم.