هستی‏شناسی معنا

حقیقت معنا چیست؟ مقوله‏ای ذهنی است یا خارجی؟ و یا امری متفاوت با آن دو؟ چه رابطه‏ای است میان معنا و کاربرد؟ اینها برخی از پرسش‏های کلیدی در باب هستی‏شناسی معنایند. شناخت حقیقت معنا، گامی بنیادین برای تحلیل انواع گزاره‏هاست. در تبیین ماهیت معنا، آرای متفاوتی میان فیلسوفان به ویژه فلاسفه زبان در غرب مطرح است. برخی معنا را همان مصداق، و برخی آن را رابطه میان لفظ و مصداق می‏دانند. جمعی از جمله جان لاک، معنا را تصور یا نوعی ایده ذهنی برمی‏شمارند. کسانی نیز حقیقت معنا را در واکنش‏های رفتاری و خارجی افراد به کلمات جست‏وجو می‏کنند. ویتگنشتاین در مرحله اولیه زیست فلسفی خود بر «نظریه تصویری معنا» تکیه داشت؛ اما بعدها دیدگاه کاربردی یا ابزاری معنا را مطرح کرد. جان آستین نیز همچون ویتگنشتاین تکیه خود برای تحلیل معنا را بر کاربرد قرار داد. در میان اندیشمندان اسلامی، علمای اصول، اغلب در بحث از حقیقت وضع و رابطه آن با موضوعٌ‏له به این مسیله پرداخته‏اند. در نوشتار پیش‏رو پس از تبیین و ارزیابی دیدگاه‏ها، نظر برگزیده را بیان می‏کنیم. بر این اساس، معنا همان صورت ذهنی است، بدون لحاظ ذهنیت. به عبارت دیگر، معنا مساوی محکی یا معلوم بالذات است که در برابر مفهوم (حاکی) و مصداق (معلوم بالعرض) است.