چیستی آفرینش از نگاه ملّاصدرا

داشتن تصویری روشن از حقیقت آفرینش، هم درکی صحیح از چگونگی ارتباط انسان با آفریدگارش به دست می‏دهد و هم می‏تواند زمینه بندگی بهتر در برابر او را فراهم آورد. با عنایت به جامعیت فلسفه ملّاصدرا، پرسش این است که وی چه تصویری از حقیقت آفرینش ارایه می‏دهد؟ آنچه از مطالعه آثار ملّاصدرا به دست می‏آید این است که وی، در پرتو نظریه وحدت شخصی وجود، آفرینش را در قالب نظریه «تجلی» تصویر می‏کند. برپایه این تصویر، وجود مطلق، که دارای همه کمالات وجودی است، مخلوقات را با فرایند تنزل و تجلی پدید می‏آورد. آنچه در جریان تجلی و ظهور روی می‏دهد، ظاهر شدن صفات و کمالات پنهان وجود مطلق است؛ مطلقی که خود در دل تعینات و ظهورات حضور دارد؛ ولی ذات مطلقی که تعینی را پذیرفته، و از مقام اطلاق و بی‏تعینی تنزل یافته است. به این ترتیب حقیقت آفرینش، در نگاه ملّاصدرا، چیزی جز مقید و متعین شدن ذات یگانه و مطلق الهی نیست، و مخلوقات، تعینات همان وجود مطلق به شمار می‏آیند. البته خدای سبحان عین ذات هیچ مخلوقی نیست و هیچ مخلوقی نیز عین ذات خداوند شمرده نمی‏شود.