پژوهشی درباره عقل نظری از دیدگاه ابن‏سینا و ملّاصدرا

عقل نظری مهم‏ترین قوه نفس ناطقه است که اصلی‏ترین کارکردش از نظر فلاسفه، ادراک کلیات است. این کلیات دربردارنده صور و معانی، تصورات و تصدیقات، قضایای صادق و کاذب، و نظری و عملی، واجبات، ممکنات و ممتنعات، ظنیات، یقینیات و... است. عقل نظری بدون نیاز به بدن و قوای بدنی، آن کلیات را به گونه‏ای ویژه و با علم حضوری از مبادی عالیه دریافت می‏کند و نقشش در این دریافت، تنها انفعال و تاثر است؛ اما اینکه مبادی عقل نظری چیست و مراتب آن کدام‏اند و آیا همه افراد می‏توانند به همه مراتب آن نایل شوند و نیز عقل نظری چه نقشی در تولید علم و اخلاق دارد و آیا می‏تواند در حصول سعادت و کمال انسان در دنیا و آخرت نقشی داشته باشد و موانع این نقش کدام‏اند، پرسش‏هایی‏اند که پاسخشان از نظر ابن‏سینا و ملّاصدرا در این مقاله کانون بررسی و تحقیق قرار می‏گیرد.