تکاپوی نظری برای کشف مواضع هنجاری اسلام درباره سرگرمی

یکی از نیازهای بنیادی و دیرپای انسان که همواره به گونه‏های متفاوت و متناسب با درک و تقاضای فردی و جمعی و امکانات محیطی، در قالب کنش‏هایی پاسخ یافته است، نیاز به سرگرمی و پر کردن اوقات فراغت به شیوه‏های متنوع و خلّاق بوده است. فراغت اگر در گذشته به صورتی درهم‏آمیخته با کار و تلاش و روندهای معمول زندگی بدون نیاز به تمهیدات و چاره‏اندیشی‏های ویژه، پوشش می‏یافت و یا بیشتر در میان کودکان و نوجوانان یا اقشار متمکن و مرفه احساس می‏شد، امروزه به یکی از فرصت‏های همگانی مستقل از روندهای عادی کار و تلاش رسمی، و به شدت نیازمند سیاست‏گذاری و برنامه‏ریزی، تمهید مقدمات و تخصیص امکانات تبدیل شده است. هم‏اکنون با نهادی شدن همه سازوکارها و مجاری معطوف به نیازهای جمعی، تامین این نیاز نیز به مجموعه‏ای از نهادها و سازمان‏های اجتماعی دارای گستره ملی و بین‏المللی محول شده است. پرسشی که این نوشتار درصدد پاسخ بدان است اینکه اسلام به منزله یک دین و فرانهادی اجتماعی در جامعه اسلامی ایران، درباره این نیاز و اقتضایات و ملزومات آن چه موضعی دارد؟ خطوط هنجاری عام مستفاد از شریعت اسلام که در مقام ارضای این نیاز از مجرای کنش‏های فردی یا اقدامات سازمانی باید منظور شوند، چه ویژگی‏هایی دارند؟ اتهام تاریخی به ادیان مبنی بر بی‏اعتنایی و کم‏التفاتی و بلکه معاندت با این سنخ خواست‏ها و کراهت و تحذر اغلب مومنان و متشرعان از این قبیل اشتغالات، بررسی و مطالعه و موضع‏گیری در این‏باره را به یکی از جدی‏ترین و ضروری‏ترین نیازها در قلمرو پژوهش‏های دینی معطوف به مطالبات اجتماعی تبدیل کرده است.